103333

z trzech głównych przyczyn. Po pierwsze, w wielu tego rodzaju branżach usługowych popyt kształtowany jest pod wpływem lokalnej kultury i może być z trudem zaspokajany przez podmioty spoza danej społeczności lokalnej. Zastrzeżenie to w wielu przypadkach odnosi się także do świadczenia usług w formie obecności handlowej (np. zagranicznym restauratorom jest niezwykle trudno zaistnieć na rynku francuskim). Gusta usługobiorców bywają przy tym bardziej zróżnicowane w skali międzynarodowej niż w przypadku popytu na dobra przemysłowe. Usługi bowiem zaspokajają wiele takich potrzeb, które kształtowane są przez wieloletnie przyzwyczajenia, zwyczaje, tradycje, a te trudniej zmieniać i wymaga to dłuższego czasu niż w przypadku zaspokajania potrzeb materialnych. Na przykład, nakłonienie mieszkańców Arabii Saudyjskiej do słuchania muzyki amerykańskiej może być trudniejsze niż spowodowanie, by ci sami ludzie kupowali radioodbiorniki produkowane w Stanach Zjednoczonych. Po drugie, międzynarodowe świadczenie usług jest często bardziej skomplikowane, a jego zorganizowanie droższe, niż przy sprzedaży towarów (wyższe koszty transakcyjne). Świadczenie profesjonalnych usług biznesowych wymaga najczęściej współpracy usługodawcy z usługobiorcą. Internacjonalizacja wiąże się z koniecznością stworzenia bardziej wyrafinowanej struktury organizacyjnej oraz zaangażowania wyżej wykwalifikowanych pracowników, niż w większości branż przemysłowych. W rezultacie zmiany, które zachodzą w przedsiębiorstwach usługowych są zwykle większe i głębsze niż te, które są konieczne w przedsiębiorstwach eksportujących towary. Po trzecie, w przypadku wielu branż firmy usługowe nie mają motywacji do rozwijania działalności międzynarodowej. Wiele branż usługowych zdominowanych jest bowiem przez małe, prywatne, często rodzinne przedsiębiorstwa. Ich podstawowym celem pozostaje zwykle maksymalizacja zysku właściciela. Rzadko chcą zwiększać skalę działalności i zdobywać większy udział w rynku, czy to krajowym, czy zagranicznym. Poza tym, możliwości te są i tak ograniczone ze względu na ich niewielkie możliwości produkcyjne, marketingowe, itp.

2.2. Niedoszacowanie międzynarodowego handlu usługami

Źródłem informacji na temat międzynarodowego handlu usługami są bilanse płatnicze państw, przygotowywane przez rządy i przekazywane do MFW, który umieszcza je w swojej publikacji. Większość danych dostępnych do 1994 r. była opracowywana zgodnie z 4 edycją Instrukcji Sporządzania Bilansu Płatniczego (BPM4). Nie wydzielano tutaj w ogóle handlu usługami. Rachunek bieżący dzielił się na obrót towarowy i nietowarowy (tzw. niewidzialny). Rachunek transakcji niewidzialnych składał się z transportu i ubezpieczenia towarów, pozostałych usług transportowych, tuiystyki międzynarodowej, dochodów z inwestycji zagranicznych, obrotów rządowych, innych usług oraz transferów nieodpłatnych. Obecnie większość państw członkowskich MFW stosuje się do piątej edycji Instrukcji, z 1993 r. Niestety, to źródło danych nie jest pozbawione pewnych wad. Podstawowy problem związany jest z trudnością zarejestrowania faktu przekraczania granicy przez usługę. Transakcje są szacowane albo na podstawie rejestrów wymiany dewiz (które często nie dostarczają wystarczających informacji na temat rodzaju transakcji usługowej), albo badań rynkowych (które nie zawsze są pełne), albo kombinacji obu sposobów.

Wiele problemów związanych jest z porównywalnością i wiarygodnością statystyk. Po pierwsze, państwa często różnie definiują poszczególne rodzaje działalności usługowej. Na przykład eksport usług