103397

4.prof. Józef Rostafiński (XIX w.) opracował, wielokrotnie wznawiany aż do dnia dzisiejszego, klucz do oznaczania roślin;

5 Maksymilian Sila-Nowicki - pierwsze monografie gatunków zagrożonych wyginięciem (świstaka i kozicy). Podobnych dzieł powstało w tym okresie znacznie więcej;

6.Stanisław Staszic - opis budowy geologicznej i zasobów mineralogiczne kraju;

7. Ludwik Zejszner - podstawy stratygrafii Polski Południowej oraz opracował mapę geologiczną Królestwa Polskiego i Tatr;

8.    Józef Siemiradzki -1 książka o głazach narzutowych.

Okres zaborów inne wydarzenia i inicjatywy

Wydawnictwa: „Sylwan”, ..Pamiętnik Fizjograficzny", „Wszechświat”, „Kosmos", a także: „Przyjaciel Ludu". ..Przyroda i przemysł”. „Przyjaciel Dzieci", „Świat". „Wieczory rodzinne”. „Miesięcznik", którego celem było „rozwijanie zmysłu dla przyrody i rozszerzenie rozumnych pojęć o stosunku człowieka do niej ” .

1800 r., Warszawa - Towarzystwo Przyjaciół Nauk; prace dokumentacyjne i konserwatorskie, obejmujące zabytki przyrody (Staszic, J. Niemcewicz, pionier polskiego krajoznawstwa).

1816 r.. Kraków - Towarzystwo Naikowe Krakowskie (potem - PAU); arboretum w Kórniku i I zoo o charakterze naukowo-dydaktycznym w Podhorcach k. Lwowa.

1873    r., Kraków - Towarzystwo Tatrzańskie (od 1919 r. Polskie TT); ochrona gór.

1874    r.. Lwów - Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika oraz Galicyjskie Towarzystwo Ochrony Zwierząt.

1887 - Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich, organizowanie zbiórki pieniędzy na wykup z rąk prywatnych części Tatr (tzw. dóbr zakopiańskich) pod przyszły park narodowy.

1906 r. Warszawa - Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, ochrona przyrody, popularyzacja jej idei (Ziemia” i „Orli lot").

1908 r. - PTK utw. Komisję Ochrony Osobliwości Przyrody.

1913 r. na UJ - I na świecie wykłady z ochrony przyrody - prof. Marian Raciborski. Jan Gwalbert Pawlikow ski - wybitny ekonomista i badacz literatury- w artykule „Kultura a natura" („Lamus", Lwów), ukierunkował pod względem ideologicznym i filozoficznym dalszy rozwój ochrony przyrody w Polsce.

Okres zaborów - przykłady aktów prawnych

(1)    ustawa lasowa z 1852 zabór austriacki - wprowadziła kategorię lasów ochronnych, obowiązek zalesiania zrębów, zakaz pustoszeiua lasu;

(2)    ustawa z 1869 .. względem zakazu łapania, wytępiania i sprzedawania zwierząt alpejskich, właściwych Tatrom, świstaka i dzikich kóz" (Sejm galicyjski we Lwowie z inicjatywy profesorów UJ - M. Siły-Nowickiego, E Janoty i L. Zejsznera) - I na świecie ustawa, na mocy której ochroną prawną objęto ganmki zwierząt z pobudek naukowych;

(3)    ustawa o ochronie zwierząt • prawo łowieckie na terenie Galicji;

(4)    ustawa z 1874 r., uchwalona w Galicji, „o ochronie niektórych zwierząt dla lątrawy ziemi pożytecznych”, prawna oclirona ptaków, nietoperzy i jeża nałożyła na nauczycieli szkół ludowych obowiązek wyjaśniania dzieciom przepisów ustawy i jej celów (I przypadek nakazanej przez prawo edukacji ekologicznej w szkołach).

(5)    ustawa (lata 70.) o ochronie ssaków i ptaków (zab. pruski);

(6)    ustawa z 1907 „przeciw zeszpeceniu miejscowości i krajobrazów wybitnych okolic" (zab. pruski)

(7)    ustawa z 1916 o rybołówstwie, przewidująca m. in. możliwość wprowadzania okresów i wymiarów ochronnych, zakazu stosowania niedozwolonych narzędzi i technik połowu oraz wprowadzama do wód gatunków obcych.

(8)    zarządzenie Prezesa Regencji Gdańskiej z 1902 „oochronie mikołajka nadmorskiego ”,

(9)    rozporządzenie z 1906 o „zasadach określających działalność Państwowego Urzędu opieki nad pomnikami przyrody w państwie pruskim ”

(10)    rozporządzenie Ministerstwa Rolnictwa. Domen i lasów z 1907 „w ązrawie ochrony w lasach pomnikowych tworów przyrody, rzadkich gatunków flory i fauny oraz zbiorowisk roślinnych " (zab. pruski). Część aktów prawnych państw zaborczych nie przestała obowiązywać w II Rzeczypospolitej.

Okres zaborów praktyczna działalność „ochroniarska"

(1)    ustanowienie w 1886 r. pierwszego na zienuach polskich rezerwam przyrody pod nazwą

„Panuątka Pfeniacka”, przez Włodzimierza Dzieduszyckiego dla ochrony starego lasu bukowego;