103532

- faza następna, zmienia wizerunek bogów w ten sposób, że zyskują oni na swojej potędze i wykształcająpełniej cechy antropomorficzne. Ukoronowaniem ewolucji jest monoteizm poprzedzony wyodrębnieniem Boga w przyrodzie. Bóg staje się Bogiem monoteizmu wtedy, gdy uznaje się w nim także prawodawcę ładu moralnego.

James George Frazer (1854- 1941)

Frazer znany jest jako twórca teorii odmagicznego pochodzenia religii i autor „Złotej gałęzi"

Ewolucja nie jest w jego ujęciu procesem automatycznym i prostoliniowym. Zależy jej tempo od wielu czynników i choć jest procesem postępującym nieubłaganie, nie można sądzić, by wszędzie zachodził on w tym samym czasie.

Postulował porównawcze badania nad religią wg przyjętej zasady ewolucyjnej i zawsze powiązane z szerszym spojrzeniem na kulturę.

Istotnym novum jest traktowanie badali nad religiami jako faktu społecznego, który nie jest wartościowany przez badacza: religioznawca, nie powinien zajmować się oceną prawdy czy fałszu rozpatrywanych wierzeii. a jedynie zestawić je pomiędzy sobą by stwierdzić występowanie praw ich rozwoju.

Frazer nie zestawił wielostopniowego łańcucha ewolucji religii. Pierwsza i przedreligijna faza rozwoju ludzkości, to magizm. Magia stanowi powiązany ze sobą podwójny i fałszywy system praw rządzących przyrodą i czynności ludzkich.

Magia sympatyczna zostaje podzielona na teoretyczną -tj. prawa, oraz praktyczną - tj. sposoby korzystania z tej wiedzy. Oba te typy opierają się na takich samych prawach, które Frazer nazwał magią homeopatyczną(zasada podobieństwa - podobne czyni podobne) i kontaktową(mniemanie. że przedmioty pozostające w styczności trwają w niej nadal choć są fizycznie oddzielone)

Magia praktyczna została podzielona na czarodziejstwo czyli magię pozytywną oraz tabuizm - magię negatywną. Ta druga jest drogą przeciwdziałania i obrony przed pierwszą Prawo formułowane w magii jest dla Frezera pierwiastkową formą nauk i

Drugie ważne pole zainteresowali Frazera do totemizmu. Opracował 3 teorie, z czego 2 pierwsze później odrzucił.

ljpojęcie „duszy zewnętrznej". Człowiek bojąc się o bezpieczne zachowanie własnej duszy umieszcza ją w jakimś obiekcie zewnętrznym.

2) swoisty wariant ekologizmu: opieka i zakaz zabijania gatunku totemowego prowadzi do jego rozwoju i umożliwia przetrwanie sąsiadom.

3) tłumaczenie, dlaczego gatunek totemowy jest uważany za przodka ludzkiego Magia nie musi być powiązana z wiarą w duchy

Animizm może być najpierwotniejszą postacią religii. która zapoczątkowała mono- i politeizm, ale nie jest zaczątkiem wierzeń w ogóle.

Religia powstaje jako nieuniknione następstwo okresu magicznego

Różni się od innych struktur wierzeniowych kultem sił i istot nadludzkich. Istoty te były pojmowane jako byty osobowe, decydujące o przebiegu życia i wytyczają pewne prawidła zjawiskowego dziania się w świata i są w tej mierze właściwie suwerenne.

Sama religia jest rozpatrywana dwupłaszczyznowo: jako wiara w siły regulujące byt przyrody i człowieka, i jako system praktyk mających zapewnić pomyślność.

Bogowie byli przestawiam pierwotiue w postaci zwierząt i roślin, a później antropomorficznie Robert R Marett (1866 - 1943)

Religia opiera się na 3 elementach strukturalnych: uczuciach, myślach i działaniu. Podstawowe są uczucia, a zwłaszcza przeżycie świata i sił nadprzyrodzonych. To co nadprzyrodzone ma dwa wewnętrznie się uzupełniające oblicza odbierane w przeżyciu religijnym: szacunku, powagi, dostojeństwa i radości, ale obok tego lęku i obaw)'

Mistyka jest także doświadczeniem dwoistym: człowiek jej pożąda, ale zarazem obawia się tego zjednoczenia ze świętością

Religia sama działa w dwojakim kierunku: potwierdza znikomość człowieka i względność jego siły. ale zarazem nadaje egzystencji sens i harmonizuje osobowość z przyrodzonymi warunkami bytu i aktywności Elementarnym doświadczeniem religijnym jest odczucie tych mocy i nazywał je preanizmem.

Rytuał jest wewnętrzną koniecznością w religii i jest jej niezbywalną cechą Jest mianowicie jedyną drogą „przejścia”, komunikacji między dwiema sferami: ziemską i świętą Marett bacznie zwrócił uwagę na pojęcie many i diadę pojęć: mana - tabu.

Mana - to nadprzyrodzona moc odczuwana w preanizmie. Moc ta może istnieć w przedmiotach naturalnych lub stworzonych przez człowieka, może istnieć w samym człowieku lub być w różne obiekty wprowadzana. Pojawia się w historii i życiu społecznym

Formuła mana - tabu jest w jego ujęciu czystym opisem i klasyfikacją tych sił. w żadnym wypadku nie wartościująca ich pod kątem dobra lub zła. Oddaje natomiast ich sumę. całość.