104852

wybieranych przez obie izby parlamentu spoza Masnego składu)

lewicowe rządy i przygotowana przez nie konstytucja nie zadowalały prawicy i centrum; rychło po powstaniu IV Republki rozpoczął się proces modyfikacji jej ustroju

V REPUBLIKA

nie sposób wymienić wszystkich powodów upadku IV Republiki; pewne jest natomiast, że przez cały okres jej tiwania Francja była areną sprzecznych interesów i dążeń; do najważniejszych elementów, które zadecydowały o upadku IV Repubfiki należały;

nieumiejętność rozwiązania narastającego problemu dekolonizacji (polityka krwawego tłumienia dążeń narodowowyzwoleńczych państw kolonialnych - w przeciwieństwie do poityki pozostałych państw kolonialnych idących na ugodę z koloniami)

uwikłanie się prawie natychmiast po zakończeniu II wojny światowej w konflikt zbrojny w Indochinach przewaga parlamentu i słaba pozycja egzekutywy uniemożliwiająca konstrukcję stjhifriych rządów koalicyjnych (w okresie IV Republici powołano 24 rządy - wiele odwołano w sposób niekonstytucyjny)

bezpośrednim powodem był konflkt w Algierii; w 1958 roku doszły tam do głosu środowiska sprzeciwiające się jakoby zbyt liberalnej polityce rządu francuskiego w stosunku do koloni; rząd podał się do dymisji; w sytuacji radykaizacji nastrojów społecznych Francja stanęła przed zagrożeniem przewrotu lub rewolucji socjalstycznej

na tle tych wydarzeń pojawia się postać generała Charlesa De Gaulle'a, który gotowy jest wyprowadzić państwo z kryzysu; jego osoba deszyia się autorytetem - ratował honor Francji podczas II wojiy światowej (przedwważąc zdradę marszałka Petaina i kolaborujący z hitlerowcami rząd Vichy). odgrywał już rolę męża opatrznościowego w roku 1940 i 1944, był zwolennikiem wzmocnienia władzy wykonawczej z zachowaniem jednak rządów demokratycznych De Gaulle zgadza się na objęcie steru władzy, ale żąda wyboru i poparcia dla jego rządu bez konieczności stawania przed Zgromadzeniem Narodowym; warunek zostaje spełniony; kończy się okres IV Republki

De Gaulle zażądał następnie wydania ustawy, która upoważni jego rząd (wyjątkowo tylko len jeden raz) do przygotowania projektu konstytucp (ponieważ było to zadanie Zgromadzenia Narodowego jako konstytuanty - takie przekazanie kompetencji równało się z samorozwiązaniem parlamentu); projekt przygotowano szybko, poza parlamentem i bez jego udziału; projekt poddany pod relerendum został przez Francuzów przyjęty ogromną większością głosów (80 % za, przy frekwencji ok. 85 %); pytania relerendum slormułowano podchwytfiwie, tak aby relerendum było bardziej plebiscytem popilamośd De Gaule'a niż jego konstytucji

Konstytucje IV i V Republiki uchodzą za pisane pod wpływem De Gaulle’a. Pierwszą z nich pisano "przeciwko" generałowi, bowiem widziano w nim "pewnego* prezydenta, druga była elektem aspfracji politycznych generała i jego zapatrywań na właściwy model ustrojowy Franci

KONSTYTUCJA V REPUBLIKI

posiada anlyparlamentarne cechy (nie tylko w sposobie jej przygotowania i uchwalenia)

nawet systematyka konstytucji stawia ureg Jowania dotyczące parlamentu na trzecim miejscu (po prezydencie i rządzie)

•    Konstytucja V Republiki zapewnia rządowi szeroki margines friterpretacji. Krytycy zarzucają jej niski poziom pod względem techniki prawodawczej, ale jak wspomniano • był to świadomy zabieg autorów.

•    system organów państwowych V Republiki ukształtowany w konstytucji nazywany jest: półprezydenckim, semi-prezydenckim, parlamentarnym-znieksziałoonym, parlameniamo-prezydenckim lub prezydencjafriym, a nawet neo-prezydenckim. Waurice Duverger • jeden z najwybitniejszych profesorów prawa konstytucyjnego stworzył najwniklrwszą analizę ustroju. Użył da określenia ustroju Francji nazwy .System arbitrażu prezydenckiego’.

- System francuski nazywa się także parlamentaryzmem orleanistycznm czyli wzorowanym na rozwiązaniach Karty Konstytucyjnej Ludwika XVIII z 1814 rPolegał on na tym, iż pomimo wynikającego z Konstytucji trójpodziału władz -laktycznie mieliśmy do czynienia z wyraźną przewagą monarchy nad parlamentem (dzisiaj nie ma monarchy, a jego uprzywilejowane miejsce w systemie władz zajmuje prezydent)

•    francuski porządek konstytucyjny opiera się na tzw. .bloku konstytucyjnym’, w skład którego wchodzą oprócz konstytucji:

•    Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 VIII1789 r.

•    Wstęp do Konstytucji IV Republiki Francuskiej z 27 X1946

•    Zasady podstawowe uznane przez ustawy Repihliki

•    Cele działalności państwa o randze konstytucyjnej

Koncepcja .bloku konstytucyjnego’ jest wytworem oizecznictwa Rady Konstytucyjnej z lal 70. XX wieku.

Konstytucja V Republki jest aktem sztywnym. Jej zmiana obwarowana jest szczególnie utmdnionym trybem. Zmiany dokonane w obu izbach parlamentu (równorzędnych w tym procesie) muszą zyskać potwierdzenie w relerendum lub ponowne poparcie tym razem połączonych izb parlamentu większością 35 głosów. Druga możfwość dotyczy wyłącznie projektów prezydenckich i jego decyzji w tej sprawie. Dodatkowo konstytucja zawiera normy niezmienialne • jak ostatni artykuł konstytucji: jepihlkańska lorma rządów nie może być przedmiotem zmiany konstytucji’.

Najiowsza zmiana konstytucji V Republiki Francuskiej z 1958 r. -17 marca 2003 połączone Izby parlamentu w tzw. Kongres (patrz art. 89 Konstytucji) na sesji wyjazdowej w Wersalu przyjęty zmiany konstytucji zaproponowane pizez Prezydenta, przepisaną większością 35 głosów. Zmiana objęła artykuł 1 Konstytucji do którego dodano