107986

danych, statyst. kontrola ważnych zmiennych wpływających na zmienną zależną, które nie interesują badacza. Należy pamiętać jednak, że metody te mogą niekiedy wprowadzać w błąd. W badaniach korelacyjnych opracowanie statyst wyników opiera się na wskaźnikach ilościowych. Dominującą metodą tu są kwestionariusze samo opisowe (krytyka: duży błąd pomiaru i mała wiarygodność).

Proponuje się większe wykorzystanie danych jakościowych:

-    dyskursu i narracji.

Interpretacyjna analiza fenomenologiczna - ludzie nie spostrzegają rzeczywistości w sposób bierny, ale interpretują i rozumieją własny świat, tworząc własne opowieści biograficzne (szczególnie w PZ).

19.2.    Podejścia stosowane w badaniach psychosomatycznych.

Nieeksperymentalne podejścia w badaniach zależności psychosomatycznych:

-    retrospektywne - charakter przekrojowy, osoby chore i kontrolna grupa zdrowych. Przeprowadza się diagnozę czynników psychospołecznych stanowiących liipotetyczne przyczyny choroby. Różnice w wynikach traktowane jako psychospołeczne czynniki iyzyka choroby.

Założenie: różnice te były przed chorobą i choroba na nie nie wpłynęła. Pomija się możliwość, że to choroba przyczyniła się do tych różnic (zależności somatopsycłiiczne). Stosuje się odmianę metody retro... - pytania o to co było przed chorobą, styl życia np. przed zawałem.

Badania retro... są tańsze i nadal często stosowane.

-    badania prospektywne - wystąpienie i pomiar czynnika hipotetycznie uważanego za przyczynę powinny wyprzedzać w czasie badanie jego domniemanych skutków, badania ludzi zdrowych

Ocena domniemanych psychospołecznych czynników ryzyka choroby bez objawów choroby, po kilku latacłi ponowne badanie/oceny. Porównuje się ocenę czynników ryzyka w 1 badaniu w grupie, która zachorowała w tym czasie i u osób zdrowych.

Rozróżnienie między badaniem retro i prospektywnym wprowadzone do charakterystyki badań w paradygmacie patogenetycznym, ale możne je stosować również w salutogenetycznym.

19.3.    Plany badawcze stosowane w badaniach ewaluacyjnych.

Eksperyment naturalny podlega ogólnym regułom, ale jest przeprowadzony w środowisku klinicznym.

Badacz opracowuje jeden lub więcej programów interwencyjnych.

Osoby losowo przydzielane do drupy eksperymentalnej i kontrolnej, określone zmienne bada się co najmniej dwukrotnie: przed interwencją i po interwencji (w gr eksperymentalnej, a kontrolnej po odpowiednim czasie).

Badane zmienne, to te na które ukierunkowana była interwencja. Zmiany ich wartości w gr eks są miarą osiągniętego efektu, czyli skuteczności interwencji.

Zmiany te porównujemy do gr kontrolnej, aby wyeliminować inne przyczyny niż interwencja. Eksperyment naturalny - uważa się za najbardziej poprawne metodologicznie postępowanie ewaluacyjne, ale są czynniki zakłócające tę poprawność, np.: ryzyko przedostania się informacji o stosowanej interwencji z gr eks do kontr.

Dwa plany ewaluacyjne:

-    regresja nieciągła - gdy nie można zastosować losowego doboru ze względów