108560

tekstu, wypracowanych przez tekstologię. Rezultatem tej działalności jest wydanie naukowe, a jej przedmiotem stają się najczęściej dzieła nieżyjących twórców.

Eniendacja - poprawienie tych miejsc przygotowywanego do druku tekstu, co do których krytyka tekstu dowiodła, iż uległy one zniekształceniu. Celem emendacji jest przywrócenie tekstu autentycznego. Wszelkie emendacje powinny być sygnalizowane w aparacie krytycznym wydania.

Haplografia - opuszczenie w trakcie pisania lub przepisywania jednej lub kilku sąsiadujących ze sobą liter. Hipernietria - wystąpienie w wersie nadliczbowej sylaby w porównaniu z rozmiarem przewidzianym przez wzorzec rytmiczny realizowany w danym wierszu.

Interpolacja - wstawienie do cudzego tekstu liter, wyrazów, zwrotów lub zdań, których tekst ten pierwotnie nie zawierał. Interpolacja może powstać na skutek omyłki drukarskiej i powodować błędy tekstu: może być rezultatem kontaminacjl

Kanon teksm - według przyjętych w edytorstwie naukowym poglądów i zwyczajów wydawniczych ostateczny rezultat krytyki teksm, definitywny i jedyny, raz na zawsze ustalony tekst utworu literackiego, który winien być publikowany we wszystkich następnych wydaniach utwoni. Za podstawowe kryterium rekonstrukcji przyjmowana jest mezbyt precyzyjna kategoria woli autorskiej, podstawą zaś ustaleiua kanonu tekstu tekst autentyczny w jego ostatniej redakcji. Nowsze prace z zakresu tekstologii odrzucają pojęcie kanonu tekstu, powołując się na fakt. że w bardzo wielu sytuacjach - kiedy znanych jest kilka z punktów widzenia historycznego pełnoprawnych tekstów dzieła, różniących się wariantami tekstu - rekonstrukcja kanonu tekstu jest niemożliwa, badacza literatury interesują bowiem wszystkie zachowane teksty dzieła (informuje o nich aparat krytyczny).

Komentarz - zespół objaśnień dotyczących miejsc tekstu dzieła literackiego trudnych do zrozumienia dla odbiorcy; stanowi jeden z elementów wyposażenia edycji tego dzieła. Komentarze zawierają: 1) wyjaśnienia form językowych, które mogą nastręczać truta ości w odbiorze (np.: archaizmy, regionalizmy, indywidualne właściwości języka autora); 2) niezbędne do zrozumienia tekstu informacje rzeczowe o zdarzeniach, postaciach historycznych mitologicznych i literackich, nazwach geograficznych oraz realiach z zakresu kultury umysłowej i materialnej; 3) rozwiązanie znajdujących się w tekście aluzji do zdarzeń i postaci historycznych oraz innych utworów; 4) wyjaśnienie miejsc tekstu niezrozumiałych bez znajomości problematyki specjalnej, np.: filozoficznej, technicznej, itp.; 5) wskazanie fragmentów tekstu niezrozumiałych których komentator wyjaśnić nie potrafi.

Kolacjouowanie - zestawienie i porównanie ze sobą słowo po słowie, litera po literze, tekstu dzieła literackiego zawattego w różnych przekazach. Podstawowa czynność krytyki tekstu i sporządzania aparatu krytycznego. Kouiektura - poprawienie na podstawie domysłu, odtworzeiue i wypełnienie luk na podstawie analizy tekstu) 257

Koutaniinacja - włączenie do tekstu utworu literackiego - w procesie jego społecznej recepcji - fragmentów innych tekstów lub dołączenie doń fragmentów nowych. Sytuacje takie występują szczególnie często w tekstach starych lub utworach o wielkiej popularności społecznej. Zadaniem tekstologii jest nie tylko odtworzenie - na podstawie analizy treści, języka, ewentualnie wersyfikacji - pierwotnej postaci tekstu, ale także opis kolejnych kontaminacji jako przejawów życia literackiego.

Krytyka tekstu - zespół czynności badawczych mających na celu dokładne rozpoznanie stanu, w jakim został przekazany tekst dzieła literackiego i przywrócenie mu poprawnego kształtu, w wypadku stwierdzenia, że tekst

2