Bardzo często teorie zawodności rynków, dóbr publicznych są źle wykorzystywane
Podstawowe przyczyny nieefektywności rynków
Rozróżnienie dóbr publicznych od prywatnych opiera się na ich zależności od dwóch elementów
• stopień rewalyzacji. Zależy od tego, jak zatłoczenie, przepełnienie wpływa na jakość zaspokajanych potrzeb, czyli od tego, czy dobra mają charakter niewyczerpywany, czy występują w ograniczonej ilości.
• stopień wykluczalności z konsumpcji. Zależy od kosztów wykluczenia z konsumpcji osób, które nie chcą płacić za dobra (np. jeśli zamawiam obiad w restauracji, to inni są wykluczeni z jego konsumpcji. Za to w przypadku oglądania publicznej TV, to moje oglądanie nie wyklucza tego, że inni mogą oglądać ten sam program).
Są dobra publiczne mieszane dzielące się na 2 grupy:
• dobra rywalizujące, ale nie wykluczalne
• dobra grupowymi, które są wykluczane, ale nie rywalizujące
Czystym dobrem publicznym jest produkt/usługa, których koszt nie rośnie wraz z liczbą korzystających. Jeden użytkownik nie może drugiemu zabronić z korzystania tego dobra. Korzystają z niego osoby, które godzą się zapłacić albo nie chcą zapłacić. Problem finansowania tych dóbr.
Za czyste dobra publiczne bardzo często uznaje się tzw. niewyczerpywane zasoby środowiska, np. powietrze.
Jeśli mowa o zasobach naturalnych, to nie są to do końca czyste dobra publiczne, ale są to dobra publiczne mieszane z tego względu, że zawsze występują w ograniczonej ilości.
Piywatne kluby sportowe, kluby towarzyskie, telewizja kablowa - dobra klubowe.
Dobra publiczne mogą mieć cliarakter lokalny, regionalny, krajowy i globalny.
Globalne dobra publiczne - internation.il public goods; klasyfikuje się je wtedy, gdy mają znaczące atrybuty nierywalizacji i niewykluczalności oraz są dostępne na globalną skalę. Są dostępne nie tylko danemu pokoleniu, ale także tym późniejszym. Mają tę cechę, że przebywają na wskroś kultur, państw. Są to dobra, które nie są tak jak dawniej dobra, których handel był ograniczony dystansem. Charakteryzują się wysoką mobilnością.
Podejście wąskie - określa jako dobra międzynarodowe następujące rzeczy:
• globalne środowisko
• bezpieczeństwo międzynarodowe
• wiedza
• międzynarodowa stabilizacja ekonomiczna
W podejściu szerokim z globalnego środowiska można wyodrębnić klimat.
• wolność obywatelska
• prawa jednostki
• wolność gospodarcza
• ochrona własności
Wg Carbone dobra publiczne spróbowano sklasyfikować w następujący sposób:
• warstwa ozonowa