113879

Pojęcie zasad prawa pracy

Nauka prawa używa pojęcia „zasady prawa” w różnych znaczeniach. Wyróżnia zasady w znaczeniu:

1)    normatywnym (zasady-normy),

2)    postulatywnym ( postulaty systemu lub gałęzi prawa),

3)    opisowym.

Zasady prawa w znaczeniu normatywnym są to obowiązujące normy prawne wyrażone w jednym lub w wielu przepisach, odznaczające się szerokim zakresem obowiązywania, dużym stopniem ogólności, mające podstawowe znaczenie dla danego systemu czy gałęzi prawa.

Zasady prawa w znaczeniu postulatywnym są to idee kierunkowe i postulaty kierowane-głównie przez naukę- pod adresem ustawodawcy i organów stosujących prawo, wskazujące, jakie powinno być prawo i formułujące ogólne cele, którym prawo służyć powinno.

Zasady prawa pracy w znaczeniu normatywnym oraz w znaczeniu postulatywnym bywają niekiedy określane wspólnym mianem zasad dyrektywnych albo dyrektywa Iny ch w odróżnieniu od „pozadyrektywalnych” zasad opisowych.

Zasady prawa w znaczeniu opisowym formułowane z reguły przez naukę i orzecznictwo-określają w skrócie istotne cechy pewnych instytucji prawnych czy sposób regulacji prawnej określonych spraw.

Przytoczony powyżej podział zasad jest stosowany także w nauce prawa pracy. W p.p. sytuacja jest specyficzna, ponieważ Kodeks pracy zawiera odrębny rozdział „Podstawowe zasady prawa pracy". Są to zasady o charakterze normatywnym. Słowo „podstawowe" oznacza, że katalog zasad nie jest zamknięty i ustawodawca wymienił tylko najważniejsze z nich. Inne zasady sq „wydobywane" przez doktrynę i orzecznictwo z innych aktów prawnych tej gałęzi prawa.

Źródłem normatywnych zasad prawa pracy są przede wszystkim postanowienia konstytucyjne - mają one najwyższa rangę (np. prawo do bezpiecznych warunków pracy, prawo do wypoczynku) i pełnią funkcję tzw. wytycznych kierunkowych działalności legislacyjnej i rządzenia paristwem. Zasady konstytucyjne są podstawą orzekania Trybunału Konstytucyjnego o zgodności nonn prawa pracy z Konstytucją.

Istnienie w prawie pracy zasad o charakterze normatywnym nie budzi wątpliwości. Nie ma jednak zgody co do zasadności posługiwania się w p.p. pojęciami zasad w znaczeniu postulatywnym i opisowym. Zwolennikiem wyróżniania zasad w obu znaczeniach był T. Zieliński, za wyróżnieniem zasad opisowych a przeciwko zasadom postulatywnym opowiadał się Z. Salwa, przeciwnikiem zasad opisowych był także B. Cwiertniak

Zdaniem autora podręcznika zasadami prawa pracy są tylko zasady-normy. Zasady opisowe są jedynie pożyteczne, ponieważ zawierają ciekawe i komunikatywne określenia cech różnych instytucji prawa pracy (np. osobiste świadczenie pracy, podporządkowanie pracownika w procesie pracy, odpłatność pracy...). Natomiast nie widzi uzasadnienia dla kreowania odrębnej kategorii zasad w znaczeniu postulatywnym.