114258

Charakterystyka filozofii prawa w Stanach Zjednoczonych.

1 Hnkcjonalizm amerykański

Jest szczególnym wydaniem socjologizmu w prawoznawstwie. Postulował przejście w badaniach prawniczych od abstrakcyjnych rozważań nad konstrukcjami do konkretnej analizy społecznych skutków obowiązywania norm prawnych. Przedmiotem badania powinno być „law In action” a nie „law In books”.

Filozoficzną podstawę funkcjonalizmu stanowi pragmatyzm (od pragma - czyn), kierunek nawiązujący do angielskiego empiryzmu, którego głównym popularyzatorem był Jon Devey. Pragmatyzm odrzucał wszelkie prawdy oczywiste i ziywał z tradycyjną koncepcją prawdy jako zgodności z rzeczywistością; prawdziwość można ocenić jedynie według skutku działania. Merytoryczną podstawą funkcjonalizmu stał się sposób tworzenia prawa w Stanach Zjednoczonych - prawotwórcza rola sądów. W funkcjonał izmie zawarta jest behawioralna wizja człowieka - człowiek w kategoriach określonej przyczynowości.

Twórcą funkcjonalizmu był Qliver Wendell Holmes. Określił on prawo jako „nic innego, jak twierdzenia (przewidywania) co do tego, kiedy siła publiczna zostanie użyta przez instrument, jakim są sądy”. Celem nauki prawa jest wg Holmesa, osiągnięcie jak największego prawdopodobieństwa tych przewidywań, przy wychodzeniu od punktu widzenia złego człowieka, którego interesuje jedynie to, czy i jakie będzie orzeczenie sądu w jego sprawie. Wg Holmesa w prawoznawstwie zbędne są metody logiczno-analityczne czy liistoryzm.

Idealizm prawniczy - Inżynieria społeczna

Roscoe Pound - jego zdaniem ewolucja prawa zmierza do „socjalizacji”, co wyraża się m.in. w ograniczeniu korzystania z własności i dysponowania własnością, ograniczeniu swobody umów, ograniczeniu prawa do odszkodowania z kontraktów i deliktów, obiektywizacji odpowiedzialności oraz kierowaniu się w orzecznictwie interesem społecznym przy elastyczności kryteriów swobodnego uznania. Jedynym kryterium oceny zasad i instytucji prawnych jest icli skuteczność jako środków do osiągnięcia celów prawa. Cele te są zmienne i zależne od wielu czynników np. rozwoju gospodarczego, poziomu kultury politycznej. Pound starał się wskazać hierarchię celów co zbliżało go do pewnych nowoczesnych ujęć prawa natury.

Porządek prawny - sposób uporządkowania społeczeństwa zgodnie z jego ideałami stanowiącymi porządek społeczny oraz sposób utrzymywania tego porządku. Porządek prawny składa się z norm, technik prawnych oraz ideałów prawnych.

Idealizm prawniczy to nic innego jak branie pod uwagę zewnętrznych celów prawa i ideałów.

Innym przedstawicielem idealizmu prawniczego był Beniamin Nathan Cardozo, który podkreślał fakt tworzenia prawa poza organami państwowymi, w życiu społecznym, a zatem rolę obyczajów jako źródeł „żywego prawa”.

Inżynieria społeczna — to zadanie prawnika, tj. identyfikowania i wypracowywanie społecznych kompromisów godzących rozbieżne interesy w celu zapewnienia stabilizacji ładu społecznego.

Realizm prawniczy - kierunek funkcjonalizmu, który pozostawiał cele i ideały poza zasięgiem prawoznawstwa. Karl Nickerson Llewellyn definiował prawo jako „to co wyrażają funkcjonariusze wymiaru sprawiedliwości - sędziowie, szeiyfowie, pisarze, strażnicy więzienni i adwokaci" przeciwstawiając temu rzeczywistemu prawu to co tradycyjnie uważa się za reguły prawne. Prawo jako przeżycie wewnętrzne. Norma jako fakt współczesny. Realizm oparł się na badaniach empirycznych.