81910

c)    Charakter perswazyjny prawa - wychowawczy; posłuch obywatela jest rezultatem jego względnie swobodnego wyboru:

•    Postawa legalistyczna - przestrzeganie prawa w wyniku szacunku dla niego

•    Postawa oportunistyczna - kalkulacja czy opłaca nam się przestrzegać prawa

•    Postawa konformistyczna - dostosowanie swojego zachowania do zachowania np. w grupie

d)    Zewnętrzny (heteronomiczny) charakter prawa - przekonania moralne każdy człowiek może kształtować samodzielnie (autonomicznie), aprobując przekonania szanowanych przez siebie autorytetów społecznych, np. religijnych. Prawo zwykle pojmuje się jako porządek pochodzący z zewnątrz, od grupy, od jakiegoś autorytetu, np. wodza, władcy państwa.

3. RÓŻNE SPOSOBY UŻYCIA TERMINU „PRAWO"

a)    Prawo materialne i prawo formalne - prawo materialne to ogół norm regulujących treść stosunków prawnych, czyli obowiązki I uprawnienia podmiotów tych stosunków oraz określających sankcje za nieprzestrzeganie lub niedopełnianie obowiązków lub przekroczenie granic uprawnień. Np. prawo karne materialne, prawo cywilne materialne, prawo materialne administracyjne, itd. Prawo formalne (procesowe), określa tryb postępowania przed organami władzy publicznej związany z dochodzeniem uprawnień, egzekwowaniem obowiązków, stosowaniem sankcji ujętych w prawie materialnym. Postępowanie regulowane jest przez akty normatywne: Kodeks postępowania karnego, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks postępowania administracyjnego).

b)    Prawo przedmiotowe i prawo podmiotowe - prawo przedmiotowe

to ogół norm składających się na system prawa, np. prawo europejskie, zwyczajowe prawo francuskie XII w., prawo rzymskie czasów pryncypatu, polskie prawo karne, prawo o ruchu drogowym, prawo zobowiązań, prawo energetyczne. Prawo przedmiotowe zawiera więc zwykle normy o charakterze zarówno materialnoprawnym jak i formalnoprawnym. Prawo podmiotowe zaś to zespół uprawnień służących podmiotom prawa w ich wzajemnych relacjach, np. nabyłem prawo do emerytury, prawo obywatelskie, prawo własności.

c)    Prawo publiczne i prawo prywatne - prawo publiczne reguluje stosunki między państwem a obywatelem oraz między organami państwa (prawo konstytucyjne, administracyjne, karne, finansowe). Prawo prywatne reguluje stosunki między równoprawnymi podmiotami głównie z zakresu obrotu majątkowego, spraw rodzinnych, itd. (np. prawo cywilne, handlowe, rodzinne).