115526

Sejm walny

W XV wieku sejm walny stawał się organem przedstawicielskim, swego rodzaju wynalazek społeczny, zastosowano regułę przedstawicielstwa.

Pierwotną formą były zgromadzenia kościelne z których wybierano przedstawicieli- początek dawania mandatu. W XV coraz częściej rycerstwo się stawiało na takie zjazdy (najczęściej okoliczne rycerstwo). Pozytywne konsekwencje przedstawicielstwa:

-na takich zjazdach gdzie wszyscy się zjawiają skład był przypadkowy (im bliżej miejsca zjazdu tym więcej szlachty z tego rejonu) te przypadkowe zgromadzenia rozstrzygały o ważnych sprawach, dlatego uznano, że należy dawać upoważnienia, gdzie liczba jest mniejsza, a także koszta są mniejsze! Nie trzeba było organizować już takich pocztów, kiedy każdy szlachcic musiał isc na sejm walny, a także utrzymanie na danym zjeździe. Kiedy było się reprezentantem to sejm opłacał pobyt reprezentanta na sejmiku- coś jak obecny dieta. Takie przedstawicielstwo umacniało rangę tych sejmów. 1493 data zbierania się sejmu dwuizbowego, kiedy to reprezentanci sejmików zebrało się jako drugie ciało obok rady królewskiej.

Proces kształtowania się sejmów trwał od XV wieku, za panowania Kazimierza Jagiellończyka, który miał zapędy absolutne, ale potem zaczął współpracować z rycerstwem, uznaje się to za początek powstawania potęgi RP. Od tego momentu zaczęto używać nazwę Rzeczypospolita.

1569r. RP słała Rzeczpospolitą Obojga Narodów- dobrowolny związek dwóch państw o równym statusie. Dominacja Polski wynikała z wyższości kulturowej, atrakcyjności ustrojowej, a nie z oręża

1.    Najniżej szlachty istniał sejmik ziemski lub wojewódzki. Podstawą były sejmiki wojewódzkie, a ziemskie natomiast były na ziemiach nie objętych województwami, np. kiedy Mazowsze weszło do korony sejmików było dużo bo dzieliło się na 10 ziem i wybierano 20 posłów stąd województwo mazowieckie wybierało 20 posłów

Sejm nie był ciałem przedstawicielskim, sejmik był zgromadzeniem całej pełnoletniej szlachty z określonej ziemi czy województwa, zgromadzanego się na polecenie króla. Jeżeli król nie zarządzi to nie był to sejmik tylko rokosz. Sejmik był ciałem demokracji bezpośredniej, w dużym państwie o teryt 250 tys km2 zamieszkanych przez ok 5 min ludzi wykształciła się demokracja bezpośrednia po przywileju nieszawskim kiedy wszystko odbywać się będzie za przyzwoleniem sejmików. Król zwoływał sejmiki jednego dnia w królestwie, gdzie sejmiki odnosiły się do propozycji króla, po czy dopiero król podejmował decyzję. Określa się mianem rządów sejmikowych- druga połowa XV wieku. Są także rządy sejmików od XVI wieku do XVIII wieku, ale sejmiki nie wypowiadały się w sprawach państwowych, wtedy były to tak jakby samorząd państwowy. Sejmiki z XV wieku sprawowały współudział w rządzeniu.

2.    Sejm prowincjonalny (sejmik generalny) najdłużej trwający sejmik był w Prusach - generał pruski- nazwa tego sejmiku w Prusach królewskich, który utrzymał się do I rozbioru Polski. Prowincjonalne sejmiki zaczęły zanikać w połowie XVII wieku poprzez trwający zamęt w RP. Sejm prowincjonalny NIE był zgromadzeniem całej szlachty z dzielnicy. Na sejm prowincjonalny przybywali posłowie na sejm (wybrani już wcześniej) do tego przybywali także kasztelanowie, Biskupowie itd. Oni stanowili Sejm Prowincjonalny- organ pośredniczący pomiędzy pozostałymi.

3.    Sejm Wlany- składał się od połowy wieku XVI z 3 elementów do konstytucji 3 maja.

Składał się najpierw z Rady Królewskiej (senat) a potem Izba poselska (przedstawiciele sejmików). Pod koniec XV najwyższych dygnitarzy było ok 90, a izba poselska składała się z ok 40 przedstawicieli. Sejm szlachecki miał istotne wpływ ponieważ liczył 2 razy mniej niż rada królewska, a potrafili rozmawiać jak równy z równym. Przez pierwsze dziesięciolecia król jedynie zatwierdzał obrady sejmowe, ale to nie oznacza, że się tym nie interesował. Jeżeli mu się coś nie podobało to tego nie zatwierdzał. Ale potem zaczęto wprowadzać zasadę jednomyślności i niepodzielności spraw. Stąd w 1558 król Zygmunt August powołał sejm do Radomia (szlachta nie ufała królowi) oświadczył, że na sejm nie