hlp miłość

96 POLSKA POEZJA ŚWIECKA XV WIEKU

,,Jezu, smiłuj się” — śpiewajmy,

K Maryj ej się uciekajmy,

⁸⁵ Grzechy i złości opuszczajmy!

Wejrzy-ć Pan Bog na swoje sługi. Skarawszy, da-ć nam pokoj długi; Czterdzieści lat Żydy karał,

Obiecaną jim ziemię [dał],

⁹⁰ Ale nam wieczną obiecał.

O tę ziemię, Jezusie miły,

Wszyćcy Twej Miłości prosimy;

Daj tu słuszne posidlenie,

Przy śmierci dobre skonanie,

⁹⁵ Królestwa Twego dostąpienie!

Ten, który tę piosnkę jest złożył,

Ku czci, chwale Twej, Chryste, ją wyłożył; Daj mu, aby w królestwie Twem był,

Boć był Twojim kapłanem.

¹⁰⁰ Na ostatku rzecz[my] wszyćcy: Amen.

w. 84 k Mary jej — do Marii; uciekać się — zwracać się o pomoc, w. 85 opuszczać — zaniechać, zaprzestać, porzucać, w. 86 wejrzy-ć — wejrzy, w rkps.: wyerzycz. w. 87 skarać — ukarać; da-ć — da.

w. 88 Mowa o ponad czterdziestoletniej wędrówce Izraelitów z niewoli egipskiej do Ziemi Obiecanej; w rkps.: czderdzeszczy. w. 90 wieczną [ziemię] — metaforyczne określenie raju. w. 92 Twa Miłość — tytuł grzecznościowy, tu: w odniesieniu do Boga.

w. 93 słuszny należyty, godny; posidlenie — pobyt, przebywanie.

w 9(i jest łożył ułożył, napisał (czas przeszły złożony), w 97 wyłożyć przedstawić, objaśnić.

w Kin mi ostatku na końcu; i.■<r.jtny/ powiedzmy, w rkps.:

V. POEZJA MIŁOSNA

CANTILENA INHONESTA

[CHCY JA NA PANNU ŻAŁOWAĆ]

Najwcześniejszy polski wiersz o tematyce miłosnej, zachowany w rękopisie Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu (sygn. I. Q. 466). Kodeks ów, zawierający różne utwory o treści przeważnie religijnej, w pierwszej ćwierci XV w. należał do działającego głównie na Morawach i w Czechach franciszkanina, Mikołaja z Koźla. Po jego śmierci rękopis znalazł się w bibliotece klasztoru Franciszkanów wrocławskich, a w r. 1811 trafił do Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Cantilena, zwana także Skargą na pannę, mieści się na k. 4 i zapisana została przez Mikołaja z Koźla ok. r. 1416—1417. Zapis cechuje pomieszanie form językowych polskich z czeskimi. Utwór po raz pierwszy w formie poprawnej ogłosił W. N e h r i n g (translit.) w Archiv fur Slavische Philologie (t. XV, 1893, Die ćechischen Eintragungen in einer Breslauer Handschrift, s. 528), a wydanie krytyczne (translit., transkryp., fot.) przygotował Roman Jakob-s o n w artykule Slezsko-polska cantilena inhonesta ze zaćatku XV. stoled, „Narodopisny Vestnik Ćeskoslovansky” R. XXVII—XXVIII, Praha 1934—1935, s. 56—84, który jest podstawą naszej transkrypcji.

Ostatnie wydania: S. Rospond, Zabytki języka polskiego na Śląsku, Wrocław—Katowice 1948, s. 84 (translit., transkryp.); W. W y d r a, W. R. Rzepka, Chrestomatia staropolska, wyd. 2, 1995 (translit., transkryp.); A. Jelicz, Toć jest dziwne a nowe, 1987.

Chcy ja na pannu żałować:

Nie chciała! mi trochy dać

CANTILENA INHONESTA

tytuł (łac.) — Piosenka nieprzystojna.

w. 1 chcy (gwar.) — chcę; na pannu (czechizm) — na pannę; żałować — skarżyć się.

w. 2 nie chciał at!    nie chciała; mi tak w rkps., może zamiast ni

ani; trocha odrobina.