Polska Poezja XV w01

94 POLSKA POEZJA ŚWIECKA XV WIEKU

Sam do Siradza uciekszy, zbył;

Z starostą się tam nie bronił,

⁶⁰ W pokoju gród Tatarom spuścił.

Z kanonikiem Bodzęta . Dziekan poszedł do Rzyma,

Prze odpusty sam tam z płaczem jął papieża żędać, By mu odpusty raczył dać,

⁶⁵ Skażonych ko[ś]ciołow poprawiać.

Bonifatius, papież miły,

Płaczliwy[mi] prośbami skłoniony,

Wielkie odpusty tam jim jest dał:

w. 58 Siradz — Sieradz, stolica księstwa sieradzkiego, nad Wartą; uciekszy — uciekłszy, schroniwszy się; zbyć — umknąć, zniknąć.

w. 60 w pokoju — w spokoju; spuścić — zostawić, oddać, w. 61—65 Mowa o podróży dziekana kościoła sandomierskiego, Bodzęty, z kanonikiem Wojciechem do papieża Bonifacego VIII (w r. 1295, a więc już po trzecim najeździe Tatarów w r. 1287), któremu przekazali list ówczesnego księcia sandomierskiego, Bolesława (por. Rocznik świętokrzyski, wyd. A. B i e 1 o w s k i [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. III, Lwów 1878, s. 73—75). Rocznik mylnie łączy tę podróż z rokiem 1259, być może również imię księcia wprowadzone jest omyłkowo (od r. 1292 władzę w Sandomierzu zdobył Wacław II).

• w. 62 poszedł (pojć) — udał się; do Rzyma — do Rzymu.

w. 63 prze — mając na względzie; jąć — zacząć; żędać — prosić, upraszać.

w. 65 skażony — naruszony, zniszczony, tu także: zbezczeszczony; poprawiać — odnawiać, przywracać dawny stan; chodziło głównie o kościół Najśw. Marii Panny, który został zbezczeszczony i spalony, w. 66 Bonifatius — Bonifacy, w. 67 płaczliwy [mi] — w rkps.: płaczliwy. w. 68 jest dał — dał (czas przeszły złożony); o rodzajach odpustów przyznanych sandomierskiej kolegiacie mówi cytowany w Roczniku tekst bulli papieża Bonifacego VIII z r. 1295.

Jele dni do roka bywa,

⁷⁰ Tele lat Sędomirz odpustów miewa.

Tu stąd baczcie, iżeć tak dawno Rozlewają krew ludzką marno,

Aleć dzisia więcej pewno,

Bo grzeszą już ludzie barzo,

⁷⁵ Przeto je karze Bog jawno.

Polepszmy się już, krześcijani,

Podźmy z Krystem na ty to pogany,

Mękę Bożą wspominając,

Jego świętych też wzywając —

⁸⁰ Podda-ć je Jezus w naszę moc.

Przodków naszych mężność wspomieńmy,

Krzyż [z] włócznią Bożą w swem siercu miejmy,

w. 69 jele — ile; do roka — w roku. w. 70 tele — tyle.

w. 71 baczyć — uświadomić sobie, wyciągnąć wniosek; iżeć — że. w. 72 marno — na marne, niepotrzebnie, w. 73 pewno — na pewno, niewątpliwie, w. 74 barzo — bardzo.

w. 75 przeto — dlatego; je — ich; jawno — otwarcie, w sposób oczywisty.

w. 77 Wezwanie do wyprawy przeciwko poganom (Tatarom i Turkom) oraz wcześniejsza (w. 26—30) prośba do Boga o pognębienie tychże nieprzyjaciół pozwalają zaliczyć ten utwór do grupy tzw. turcyic; jest to prawdopodobnie pierwsza turcyka w języku polskim; na ty — przeciwko tym.

w. 78 Nawiązanie do początkowych słów pieśni poprzedniej, w. 80 podda-ć je — wyda ich; moc — władza; podda-ć je w naszę moc — pozwoli ich zwyciężyć.

w. 81 W rkps.: przothkow; mężność — męstwo; wspomieńmy — wspomnijmy.

w. 82 krzyż [z] włócznią — narzędzia męki Chrystusa, które mają przypominać człowiekowi dzieło odkupienia.