Polska Poezja XV w)1

T

92    POLSKA POEZJA ŚWIECKA XV WIEKU

Krom dziatek, wdów; tamoż zupełna Nie przyszli krom dwu: Jozue a Kalef — ⁴⁰ Wszyćki pobił niebieski lew.

Jeruzalem, Rzym i Troją Miejcie na pamięci wszyć[c]y ją:

Tam krew rozlano op[f]itą,

Sześćnaście królów zabito ⁴⁵ O Helenę, fryjerkę przeklętą.

Coć udział[ał] zły kroi Hanibal,

W Rzymie taką wielką krew jest przelał,

w. 38 krom — oprócz; tamoż — tamże; zupełna — w całości, w komplecie.

w. 39 Jozue a Kalef — Jozue, wódz Izraelitów, następca Mojżesza, wraz z Kalebem wprowadził Żydów (ale już nowe pokolenia) do Ziemi Obiecanej (por. Księga Liczb 14, 22—30, Księga Powtórzonego Prawa 1, 34—38).

w. 40 wszyćki — wszystkich; pobić — pozabijać; niebieski lew

—    tu: symboliczne określenie Boga.

w. 41 Jeruzalem — Jerozolimę, tu: w znaczeniu narodu żydowskiego.

w. 43 tam — tzn. pod Troją; op[f]itą — obfitą.

w. 44 sześćnaście królów — szesnastu królów; informacje o wojnie trojańskiej autor pieśni zaczerpnął prawdopodobnie z rozpowszechnionego w Polsce dziełka Guidona delle Colonne Historia destructionis Troiae, które było przeróbką późnoantycznęj historii Daresa Frygij-czyka De excidio Troiae (por. Z. Głombiowska, Motywy antyczne w ,.Pieśniach Sandomierzanina”, „Filomata” 1991, nr 403, s. 270—271).

w. 45 Helena — żona Menelaosa, króla Sparty, uprowadzona przez Parysa, co stało się przyczyną wojny trojańskiej; fryjerka

—    zalotnica, nierządnica.

w. 46 udzialfał] — dokonał, uczynił, w rkps.: udział', kroi Hanibal

Hannibal (247—183 przed Chr.), słynny wódz kartagiński, który odniósł w 216 r. przed Chr. pod Kannami w Apulii wielkie zwycięstwo nad Rzymianami, tytuł królewski może tu być echem opowieści z Gęsta Romanorum.

Trzy kadzi z pier[ś]cieńcow nabił;

By mu był Bog nie przekaził,

⁵⁰ Wszytki by był Rzymiany pobił.

W Sędomirzu co się też stało Przez Tatary płaczliwe działo:

Tak ludzi wiele pobili,

Wisłę trupy zastawili,

⁵⁵ Dziatki z krwią po wodzie płynęły.

Piotr z Krępej w ten czas starostą był —

Ksiądz Bolesław w Sędomirzu ji zostawił,

w. 47 w Rzymie — chodzi tu o bitwę pod Kannami; jest przelał

—    przelał (czas przeszły złożony).

w. 48 kadzi — kadzie, beczki; pierjśjcieniec — pierścień; nabić

—    napełnić. Wiadomość o zwycięstwie pod Kannami zawiózł do

Kartaginy brat Hannibala, Magon, który wielkość strat poniesionych przez Rzymian dokumentował pierścieniami zdjętymi z palców poległych ekwitów (jeźdźców) rzymskich; historię tę autor pieśni mógł znać z popularnego w średniowieczu dzieła Waleriusza Maksimusa Dic-torum factorumąue memorabilium libri IX (por. Z. Głombiowska, op. cit., s. 271—272).    /

w. 49 by — gdyby; przekazie — przeszkodzić.

w. 51 Sędomirz — Sandomierz, w rkps.: w Sządomyrzą; • co ■ — które.

w. 52 i n. Historia napadu Tatarów na Sandomierz w 1259 r. (drugi najazd), oparta na tzw. drugim Roczniku świętokrzyskim (por. A. P o g o d i n, Z literatury polskiej średniowiecznej, „Biblioteka Warszawska” 1912, t. II, s. 560—565); płaczliwe działo — godne płaczu wydarzenie.

w. 54 trupy — trupami; zastawić — zasłonić, pokryć; w Roczniku: „krew ich płynęła aż do rzeki, którą nazywają Wisłą”.

w. 55 W rkps.: dzadky.

w. 56 Piotr z Krępej — Piotr z Krępy, starosta sandomierski, któremu zlecono obronę miasta przed Tatarami.

w. 57 ksiądz — książę; ksiądz Bolesław — Bolesław Wstydliwy (1226—1279), książę sandomierski od 1233 i krakowski od 1243 r.

14*