Polska Poezja XV w&1

82    POLSKA POEZJA ŚWIECKA XV WIEKU

Rzekł Święty Piotr je [ŚWIĘTY PIOTR]

Podzi, duszo moja miła!

⁷⁰ Powiedę cię do rajskiego,

Do królestwa niebieskiego.

[CHORUS]

Do ktorego królestwa dowiedzie nas Ociec Bog, Syn i Duch Święty.

Amen.

[OTO USTA JUŻ ZAMKNIONA]

Tekst wiersza mieścił się w kodeksie stanowiącym u schyłku XIX w. własność Biblioteki Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Później rękopis ten zaginął. Pochodził on z 2. poł. XV stulecia i zawierał zbiór kazań łacińskich, opatrzonych niekiedy polskimi glosami. W jednym z tych kazań (na s. 257) zapisano utwór [Oto usta już zamkniona]. Ogłosił go po raz pierwszy Teodor Wierzbowski w artykule Dwa przyczynki do starożytnego słownictwa polskiego (Sprawozdania Komisji Językowej AU, t. III, Kraków J884, s. 59 [67]), podając transliterację i transkrypcję wiersza. Próbę rekonstrukcji pierwotnego(?) brzmienia tekstu przedstawił A. Bruckner (Drobne zabytki języka polskiego XV wieku, Rozprawy AU, Wydz. Filol., t. XXV, 1897, s. 255). Nasza transkrypcja opiera się na pracy T. Wierzbowskiego.

Ostatnie wydania: Średniowieczna poezja polska świecka, wyd. 3, 1952 (transkryp.); W. Wydra, W. R. Rze p k a, Chrestomatia staropolska, wyd. 2, 1995 (translit., transkryp.); A. Je licz, Toć jest dziwne a nowe, 1987.

po w. 68 je — jej, do niej. w. 69 podzi {poć) — pójdź, w. 70 powiedę — powiodę.

Oto usta już zamkniona,

Czso wczora o pieniądze się targowała. Już na marach milcząc leży,

Czso nabywając jimienia ⁵ Przestępowal zakon Boży.

K niemu bracstwo zbirają,

A przyjaciele się o jimienie targają,

A dziatki żałosno płaczą,

Póki na oćca w domu patrzą.

¹⁰ Żona, splatając ręce, gorzko krzyczy, Póki zwony zwoniąc słyszy.

PIEŚNI SANDOMIERZANINA

Zabytek, pochodzący z końca XV w., odnalazł Wacław Aleksander Maciejowski i ogłosił drukiem w Dodatkach do Piśmiennictwa polskiego od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, t. III, Warszawa 1852, s. 134—141 (translit.). Wydawca nie podał jednak, w którym księgozbiorze znajdował się ów (nie znany dzisiaj) rękopis. Mieścił się ten tekst na wyklejkach jakiegoś starego kodeksu. Zabytek obejmuje dwie pieśni o charakterze dydaktyczno-moralizującym. Pierwsza,

[OTO USTA JUŻ ZAMKNIONA]

w. 1 zamkniona — zamknięte (r. nij., l.m.). w. 2 czso — które; targowała się — targowały się (3. os. l.m. r. nij.).

w. 4. czso — który; jimienie — majątek, bogactwo, w. 5 przestępować — naruszać coś, przekraczać; zakon — prawo, przykazania.

w. 6 k niemu - do niego, przy nim; bracstwo — członkowie bractwa kościelnego; zbirają — gromadzą się. w. 7 targać się — kłócić się, spierać się. w. 8 żałosno — żałośnie, w. 9 póki — dopóki; oćca (ociec) — ojca. w. 10 W rkps.: gorzka.

w. 11 zwon — dzwon; zwoniąc — dzwoniące.