Jednostronna zmiana warunków umowy przez pracodawcę, poza sytuacjami wyżej wymienionymi, oznacza wadliwość działania tego podmiotu i uzasadnia dochodzenie roszczeń przez pracownika na drodze sądowej. Niekiedy jednak takie roszczenia mogą być dochodzone przed sądem w sposób pośredni, jak ma to miejsce przy czasowym oddelegowaniu pracownika ( art. 42 § 4 KP )
1. Porozumienie zmieniające
Porozumienie zmieniające nie wynika bezpośrednio z przepisów KIP. Jednak jego zastosowanie nie jest przez nikogo kwestionowane. Na mocy porozumienia stron są zmieniane przede wszystkim warunki umowy na korzyść pracownika, Dla tego sposoby zmiany warunków pracy i płacy jest wymagana forma pisemna. ( art. 29 § 4 KP ) Porozumienie zmieniające jest przejawem godzenia się pracownika i pracodawcy co do przekształcenia treści łączącego ich stosunku prawnego, stąd tez może ono być dokonane w jakiejkolwiek formie ( pisemnej, ustnej lub dorozumianej) i bez udziału zakładowej organizacji związkowej. Story mogą swobodnie zmieniać treść stosunku, z tym jednakże, że obniżenie pracownikowi wynagrodzenia nie może naruszyć normy o najniższym gwarantowanym przez państwo wynagrodzeniu ze stosunku pracy. Nie ma podstaw prawnych do możliwości kwestionowania przed sądem zawartego porozumienia zmieniającego Pracownik może jedynie uchylić się od skutków swego oświadczenia woli, gdy zostało ono zawarte pod wpływem błędu. Uchylenie takie następuje przez oświadczenie złożone tej osobie z którą porozumienie zmieniające się zawarło w ciągu jednego roku od jego wykrycia. W tej kwestii prof. Piątkowski odwołuje się także do art. 300 KP, przez pryzmat którego znajdują zastosowanie przepisy KC ( np. art 84 i 88, czy użycie groźby bezprawnej zawartej w art. 87)
2. Wypowiedzenie zmieniające
Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy ( wypowiedzenie zmieniające ) jest jednostronna czymiości prawną podejmowaną wyłącznie przez pracodawcę i tylko wtedy, gdy zamierza on zmienić treść stosunku pracy na niekorzyść pracownika. Zmiana warunków wynagrodzenia na korzyść pracowiiika, polegająca na przyznaniu mu wyższego wynagrodzenia, wymaga dla swej skuteczności jego wyraźnej lub dorozumianej zgody Jeżeli zmiana warunków pracy lub płacy nie ma istotnego znaczenia, a zwłaszcza w żadnym zakresie nie pogarsza sytuacji pracownika, to może ona nastąpić z woli pracodawcy, bez konieczności dokonywania wypowiedzenia zmieniającego. Instytucja ta znajduje zastosowani do każdej podstawy nawiązania stosunku pracy, z wyłączeniem wyboru i powołania, oraz do niektórych kategorii pracowników z mianowania, np. mianowanych pracowników samorządowych.. Wypowiedzenie zmieniające swym zakresem obejmuje wrszystkie warunki pracy. Sporne jest jednak to czy wypowiedzeniu podlega także rodzaj umowy. Wydaje się jednak, że rodzaj umowy nie jest warunkiem umowy ( pracy ) -wynika to z wykładni gramatycznej art. 29 § 1 KP. Uważa się także, że rodzaj umowy jest formą zorganizowania się pracodawcy i pracownika, zaś w jego obrębie kształtowane są warunki umowy. Powszechnie przyjmuje się, że wypowiedzeniu zmieniającemu podlegają jedynie warunki pracy i płacy o charakterze istotnym ( np. rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, czas pracy czy wynagrodzenie. ) Wypowiedzenie zmieniające uważa się za dokonane.