46343

W artykule 8 Paktu członkowie LN deklarowali, że "utrzymanie pokoju wymaga redukcji zbrojeń narodowych do najniższego poziomu dającego się pogodzie z bezpieczeństwem narodowym i egzekwowaniem zobowiązali międzynarodowych wspólnym działaniem" i zobowiązywali się do przedstawiema planów redukcji zbrojeń "przy uwzględnieniu sytuacji geograficznej i okoliczności" danego państwa. W 1925 roku LN powołała komisję przygotowującą Komisję Rozbrojeniową, która obradowała w latach 1932-37, ale bez żadnych rezultatów.

W 1924 roku z LN wycofało się pierwsze państwo. Kostaryka, a następnie w 1926 roku Brazylia, której nie odpowiadało wprowadzenie statusu członka niestałego Rady LN. Największym ciosem dla LN było jednak wystąpienie w 1933 roku Japonii i Niemiec, czyli wiodących mocarstw dążących do zmiany istniejącego porządku międzynarodowego. Zaostrzanie się napięć międzynarodowych, z którymi LN nie radziła sobie (agresja Japonii na chińską Mandżurię w 1931 roku. agresja Włoch na Etiopię w 1935 roku) skutkowało utratą autorytetu organizacji i w rezultacie po 1935 roku. kiedy osiągnięto najwyższą liczbę 58 członków, grono państw członkowskich szybko zaczęło maleć, zwłaszcza o państwa Zachodiuej Hemisfery; w grudniu 1937 roku wycofały się Włochy; w grudniu 1939 roku ZSRR został usunięty z LN za akt agresji przeciw Finlandii. W ogóle do LN nie przystąpiły USA z powodu odrzucenia przez Kongres ratyfikacji Traktatu Wersalskiego.

Dorobek Ligi X(rodów

O ile działalność polityczna Ligi zakończyła się ostatecznie fiaskiem, o tyle ogromną rolę odegrały prowadzone przez nią akcje humanitarne i działalność utworzonych z jej inicjatywy instytucji niepolitycznych. Liga zapoczątkowała akcję opieki nad uchodźcami, międzynarodową pomoc ofiarom epidemii, opiekę nad matką i dzieckiem. Przy Lidze Narodów powstały: Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze (2 sierpnia 1920 r.) oraz Międzynarodowa Organizacja Pracy, zajmująca się ustawodawstwem pracy. Obie te instytucje po pewnych przekształceniach, działają do dnia dzisiejszego. Liga powołała Międzynarodowy Instytut Współpracy Kulturalnej, poprzednika obecnego UNESCO. Niezależnie od bezsibiości w sferze politycznej i faktu, iż w praktyce rola Ligi sprowadzała się często do tego, że stanowiła ona fonim rywalizacji angielsko-francuskiej, zostały stworzone pewne struktury i obyczaje współpracy międzynarodowej.

Liga Narodów podejmowała próby osiągnięcia porozumienia w sprawie rozbrojeiua. Jednak konferencje na temat redukcji i ograniczenia zbrojeń, które obradowały w latach 1925-28 i 1932-34 nie przyniósł)' znaczących sukcesów. Zredagowano na nich m in. traktat o rozbrojeniu morskim oraz opracowano definicję „agresora". Ostatnią próbą prowadzenia skutecznej polityki wspólnej na forum LN. była reakcja tej organizacji na napaść Włoch na Etiopię w 1935 r. Ogłoszono wówczas sankcje gospodarcze przeciwko Włochom. Obejmowały one zakaz eksportu surowców strategicznych, wstrzymanie importu towarów włoskich oraz wstrzymanie pożyczek i kredytów bankowych dla Włoch. Sankcje te nie miały jednak znaczenia wobec sabofowaiua icłi przez niektóre kraje członkowskie LN.

Od 1936r. rola Ligi Narodów słabła coraz bardziej. Z aktywnej polityki międzynarodowej wycofały się kraje skandynawskie, propagując tzw. neutralność absolutną, aż do wystąpienia z LN włączme. Proklamowanie we wrześniu 1936 r. zasady nieinterwencji wobec wojny domowej w Hiszpanii odbyło się już w zasadzie poza Ligą Narodów. W związku z atakiem Japonii na Chiny w 1937 r. nie było nawet zgody na sankcje gospodarcze -została tylko uchwalona rezolucja potępiająca agresora. Wreszcie konferencja monachijska w 1938 r. wykazała bezużyteczność LN w rozwiązywaniu najważniejszych spraw międzynarodowych.

Liga Narodów okazała się organizacją mało efektywną. Złożyło się na to kilka czynników. Przede wszystkim orgaiuzacja miała problem z wypracowaniem consensusu w większości omawianych spraw. Stosunkowo najsprawmej Liga Narodów działała przy kontrolowaniu miuejszych państw Partykularne interesy poszczególnych członków brały górę nad wspólnymi, często kosztownymi projektami. Ponadto na efektywności Ligi Narodów negatywiue wpływała rueobecność w jej strukturach największego ówczesnego mocarstwa -Stanów Zjednoczonych Ameryki, a także Niemiec (które wystąpiły z organizacji w 1933 roku) i ZSRR (który-został przyjęty dopiero w 1934 roku. a wyrzucony w 1939 w związku z inwazją na Finlandię). Szybko okazało się, że Traktat Wersalski doprowadził do kolejnej polaryzacji sceny europejskiej na Niemcy i ich sojuszników z jednej strony i Francję oraz Wielką Brytaiuę z drugiej. Powodowało to. że najważniejsze decyzje polityczne dotyczące ładu międzynarodowego zapadały poza stnikturami Ligi. Największą porażką organizacji był oczywiście wybuch II wojny światowej we wrześniu 1939 roku. Od tego momentu nie fimkcjonowała Świadomość małej efektywności Ligi doprowadziła do jej formalnego rozwiązania w 1946 roku i jednoczesnego powołania nowej uniwersalnej organizacji międzynarodowej - Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Działalności Ligi Narodów zakończyła się więc całkowitą porażką. Za jedyne pozytywne aspekty działalności LN uznaje się prawne uregulowanie mektórych istotnych problemów międzynarodowych (bezpaństwowcy, uchodźcy), utworzenie systemu mandatowego, walkę z patologiami takimi jak narkotyki czy alkoholizm. Nie można też nie doceniać znaczenia, jakie miała ona na dalsze prace nad międzynarodowym bezpieczeństwem w łoiue ONZ. Doświadczenia Ligi były przestrogą i lekcją dla decydentów budujących ład międzynarodowy po II wojnie światowej.