5895614028

178 ARTYKUŁY

podstawie ustępu 1, mogą przewidzieć, że niektóre z tych praw nie zachowują mocy po śmierci autora”.

Osobiste prawa twórcy wynikają z naszej ustawy, której postanowienia zapewniają obok prawa do autorstwa utworu także prawo do „nienaruszalności treści i formy oraz jego rzetelnego wykorzystania” [1, art. 16]. Każdy twórca ma także prawo do „nadzoru nad sposobem korzystania z utworu”. W Polsce autorskie prawa osobiste należą do trwających wiecznie”, (...) chronią nieograniczoną w czasie (...) więź twórcy z utworem”. Nie można się tych praw zrzec, niemożliwe jest ich zbycie. Są one w imieniu twórcy wykonywane także po jego śmierci; wykonawcą może być spadkobierca (osoba upoważniona według Konwencji) bądź „stowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi” [1, art. 78 ust. 2-4] (instytucja upoważniona według Konwencji).

Postanowienia Konwencji [2, art. 7 ust. 1] określają minimalny czas trwania ochrony autorskich praw majątkowych; czas ten obejmuje „życie autora i pięćdziesiąt lat po jego śmierci”. Dalsze postanowienia stanowią o możliwości przyznania dłuższego okresu trwania ochrony. Przewidują także możliwość utrzymania okresu krótszego, jeśli w państwie, które przystępuje do Konwencji, obowiązywały przepisy stanowiące o krótszym czasie trwania ochrony [2, art. 7 ust. 6-7]. „W każdym wypadku okres trwania ochrony będzie regulowany przez prawo państwa, na którym żąda się ochrony; jeżeli jednak ustawodawstwo tego państwa nie stanowi inaczej, okres ten nie będzie dłuższy od okresu ustalonego w państwie pochodzenia dzieła” [2, art. 7 ust. 8],

Pięćdziesięcioletni okres ochrony autorskich praw majątkowych obowiązuje w większości państw, które ratyfikowały Konwencję, także i w Polsce [1, art. 36]. Można tu jeszcze wspomnieć, że nasza ustawa stanowi o czasie trwania okresu ochronnego zgodnym z Konwencją. Uchylone przepisy ustawy z dnia 10 lipca 1952 r. o prawie autorskim [7, art. 26] stanowiły o dwudziestoletnim okresie trwania autorskich praw majątkowych (z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w tej ustawie). Ostatnie dyrektywy Wspólnoty Europejskiej zalecają przedłużanie tego pięćdziesięcioletniego okresu. Do tych zaleceń zastosowały się już Niemcy: tam, o czym już wspomniano, okres ochrony autorskich praw majątkowych wynosi 70 lat.

Po upływie przewidzianego prawem okresu ochrony autorskich praw majątkowych utwór staje się własnością publiczną (public domain) [2, art. 18]. „Nie potrzeba licencji, aby korzystać z utworu stanowiącego własność publiczną. Dzieła stanowiące własność publiczną nie mają ochrony majątkowego prawa autorskiego, każdy z nich może korzystać. Brak ochrony prawnej stanowi, że nikt nie może zgłosić roszczeń do tych utworów, np. sztuki Szekspira stanowią własność publiczną” [8, s. 103-104],

W Polsce producenci lub wydawcy, którzy zamierzają korzystać z utworu, który w związku z upływem czasu nie korzysta z ochrony prawa autorskiego, nie muszą ubiegać się o stosowną licencję. Jednakże są oni obowiązani do