tomI (234)

236 Podstawy fizjoterapii

ciem konkretnej postawy, a powtarzanie tych czynności nie wyzwala narastania dolegliwości bólowych, to tego typu reakcję określa się zwykle jako ból dysfunkcyjny. W tej sytuacji za ból odpowiedzialne są tkanki miękkie (torebki stawowe, więzadła, ścięgna, kaletki maziowe i mięśnie) nadmiernie drażnione, bądź też niefizjologicznie skrócone. Bói ten pojawia się na granicy ruchomości stawowej i ma charakter ostry.

Ból posturalny na odmianę pojawia się po dłuższym okresie obciążenia lub wykonywania podobnych wzorców ruchowych. Od pewnego momentu dalsze utrzymywanie obciążającej postawy lub kontynuowanie czynności ruchowej przyczynia się do narastania dolegliwości bólowych. W zależności od przeciążonych struktur, ból ten może mieć charakter zarówno ostry, jak i przytłumiony - tępy, miejscowy lub rozlany z tendencją do rozprzestrzeniania się czy nawet promieniowania.

Ból towarzyszący zmianom strukturalnym ma charakter zazwyczaj stały, lecz zwykle o zmiennym natężeniu. Typowe są tutaj szybkie zmiany obszaru bolesnego (zależne od przyjęcia w danym momencie określonej postawy i/lub wykonania określonego ruchu), z dodatkowymi nieraz objawami neurologicznymi (parestezje, osłabienie czucia).

Istotne znaczenie mają często dodatkowe informacje, dotyczące np. „dominującej bólowe” pory dnia. I tak, bolesna sztywność poranna wskazuje raczej na przyczynę stawową (tkanki miękkie okołostawowe). Związana jest ona z swoistą utratą sprężystości patologicznie zmienionych tkanek zachodzącą podczas „spokoju ruchowego'* i obniżonego krążenia obwodowego w trakcie snu. Nocny ból spoczynkowy powiązany z niepokojeni ruchowym spowodowany jest z kolei rozciąganiem w trakcie snu (poprzez pozycję i wywołaną snem relaksację całego ciała) struktur zapalnie bądź reflektorycznie skróconych. Tego typu bolesność zmusza do ustawicznych zmian pozycji ciała w łóżku, w których i tak po krótkim okresie czasu ponownie pojawia się ból. Względny spokój ruchowy i zmiana mechanizmów hemodynamicznych w pozycji leżącej po kilku godzinach snu wyzwala na odmianę tzw. nocne bóle kości, Bóle tego rodzaju mają charakter bardzo nieprzyjemnych, głębokich i świdrujących dolegliwości, trudnych do uśmierzenia. Dopiero zmiana pozycji ciała, długotrwały siad, a zwłaszcza długotrwałe nieraz (ok. 1 godziny) chodzenie po pokoju działa uśmierzająco. Tego typu bolesność jest charakterystyczna dla degeneraeyjnyeh zmian kości (np. osteoporoza). Również dla okresu odpoczynku nocnego charakterystyczne są nocne bólowe parestezje. Pojawiają się one w momencie odciążenia pojedynczego nerwu lub splotu nerwowego, nie zmienionego zapalnie lub dystro licznie, lecz długotrwałe uc i śniętego, gdzie nacisk - zazwyczaj nieznaczny - narastał bardzo wolno (np. w zespole cieśni nadgarstka czy górnego otworu klatki piersiowej). W stanach tych, w kilka chwil po położeniu się do łóżka - poprzez zmianę pozycji ciała - dochodzi do samoczynne-