Wadliwość woli pociąga za sobą ujemne skutki dla czynności prawnej, w ramach której oświadczaiic złożono Polegają one bądź na nieważności czynności prawnej, bądź też na umożliwieniu osobie, która złożyła wadliwe oświadczenie, wycofania się ze skutków czynności prawnej.
Przepisy kodeksu cywilnego znają cztery wady oświadczana woli:
1) brak świadomości lub swobody.
2) pozomość.
3) błąd.
4) groźbę.
Brak świadomości lub swobody jest wadą oświadczenia woli
polegającą na tym. że osoba składająca oświadczauc woli znajduje się w stanic psychicznym odbiegającym od nonualncgo. co uniauozliwia podjęcie decyzji i złożenie oświadczana w sposób świadomy lub swobodny. Stan taki mogą
spowodować rozmaite przyczyny, na przykład choroba psychiczna. niedorozwój umysłowy. przejściowe zakłócana świadomości na skutek nadużycia
alkoholu lub wysokiej gorączki, a także przymus, bezpośrednia presja fizyczna
(bicie. torturowanie), która wyłącza swobodę. Dla wystąpienia omawianej
wady bez znaczona jest okoliczność, czy brak świadomości został spowodowa
ny przez osobę składającą oświadczenie woli. czy też wywołały go czynniki zewnętrzne. Brak świadomości lub swobody w chwili składania oświadczenia
woli powoduje jego nieważność (an. 82 k.c).
Pozomość jest wadą polegającą na złożaiiu oświadczana za zgodą
drugiej strony dla pozoru, jej istota polega więc na tym. że obie strony są
zgodne co do tego. iż czynność albo nic ma wywoływać żadnych skutków
prawnych (oświadczane woli złożone żartem, dla przykładu na wykładzie,
przez aktora na scauc). albo też ma wprawdzie wywołać skutki prawne, ale
inne aniżeli wynika to z treści pozornej czynności prawnej (strony chcą zawrzeć
umowę darowizny. ale pozornie nadają jej charakter liniowy sprzedaży).
Z pozomością można się spotkać w trakcie postępowania egzekucyjnego, gdy
dłużnik pozornie przenosi na uuią osobę własność rzeczy, aby w tai sposób
iniianożliwić wierzycielowi przeprowadzane egzekucji na tej rzeczy. Pozorna może być zarówno umowa, jak i jednostronne oświadczaiic woli składane
innej osobie, gdy potrzebna jest jej zgoda.
Oświadczaiic woli złożone dla pozom jest nieważne i nic wywołuje żadnych skutków prawnych (ait. 83 § 1 k.c). Natomiast czynność prawna
właściwa ukryta pod pozorną czynnością prawną jest ważna, jeśli spcbiionc są wszystkie przesłanki jej ważności, np co do treści, formy itp
Błąd jako wada oświadczana woli polega na mylnym wyobrażaiiu
u osoby składającej oświadczenie o rzeczywistym stanie albo na mylnym
wyobrażaiiu o treści z!o2onego oświadczana. W pierwszym przypadku
mamy do czyniona z błędem sensu slriclo. na przykład kliait kupuje
w galaii kopię obrazu znanego malarza w przekonaniu, że to oryguiał.
W drugim przypadku zachodzi pomyłka, na przykład przedsiębiorstwo w skła
danej ofercie przez pomyłkę wpisuje cenę jednostkową 100 zł zamiast 1000 zł