Celem przybliżenia instytucji uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej w tr ybie art. 154, 155 i 161 k.p.a. przytaczam wybrane tezy orzeczeń:
1. Uchylenie przez organ decyzji ostatecznej bez zgody strony, która na mocy tej decyzji nabyła prawo, a zatem wbrew zasadzie określonej w art. 155 k.p.a. stanowi rażące naruszenie prawa i skutkuje stwierdzenie nieważności takiej decyzji na podstawie art. 156 §1 pkt. 2 k.p.a. (patrz Instytucja stwierdzenia nieważności decyzji)
Wyrok NSA 4.12.1981 r. I SA 2408/81 ONSA 2/121/1981 r.
2. Odmowne załatwienie wniosku strony o zmianę lub uchylenie decyzji w trybie art. 155 k.p.a, następuje w formie decyzji.
Uchwala Składu Siedmiu Sędziów SN 9.12.19S6r. IIIAZP 13/86 OSNCP 9/128/1987r.
3. Decyzja zmieniająca w trybie art. 154§1 k.p.a. decyzję ostateczną jest decyzją wydaną w I instancji i jako taka nie może być zaskarżona do NSA. Organem odwoławczym, jeżeli decyzję wydala wojewoda, zmieniając swoją poprzednią decyzję, jest właściwy rzeczowo minister.
Postanowienie NSA 17.03.198211 SA 1188/81 GP I4/I982r.
4. Art. 161 §1 k.p.a. wyposaża naczelny organ administracji państwowej w odpowiednie środki prawne zmierzające do korygowania dotkniętych wadami decyzji ostatecznych.
W świetle tego przepisu naczelny organ administracji państwowej ma możność znalezienia odpowiedniego w danej sytuacji rozwiązania także z punktu widzenia interesów gospodarki narodowej.
Wyrok NSA 20.09.1984 r. SA/Kr 324/84 OSPiKA 7-8/135/1986r.
23. Instytucja stwierdzenia nieważności decyzji
Stwierdzenie nieważności decyzji może nastąpić, jeżeli zaistnieją łącznie trzy przesłanki: a. wystąpi jedna z przesłanek określonych w art. 156 § 1 k.p.a. (patrz niżej),
a. decyzje nie spowodowała nieodwracalnych skutków prawnych,
b. od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło mniej niż 10 lat. Przesłanki b i c dotyczą je
dnak stwierdzenia nieważności z przyczyn określonych niżej w pkt. 1,3,4,7.
Strona może jedynie zażądać stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej. - co do
stwierdzenia nieważności decyzji nieostatecznej - + patrz teza 2
Organ administracji stwierdza nieważność decyzji, która:
1) wydana została z naruszeniem przepisów o wlaściw'ości,
2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawu,