49103

wspólne, które jego zdaniem uzasadnia potrzebę stosowania kaiy śmierci¹. W „Contra gentiles” pisze : Życie niektórych niebezpiecznych osób zagraża dobru wspólnemu, które polega na harmonii społeczności ludzkiej. Niektórzy twierdzą, że człowiek może się poprawić dopóki żyje, i dlatego nie powinno się go pozbawiać życia, ale dać mu możliwość pokuty; takie rozumowanie jest nie do przyjęcia. Św. Tomasz przyjmuje zasadę, że jednostka ma się tak do społeczności, jak część do całości : tej całości ma służyć i być podporządkowana. Jeśli jednostka swoim postępowaniem zagraża dobni całości, należy ją wyeliminować. Akwianta precyzuje jednak, że zasada ta odnosi się do tych tylko, którzy dopuszczając się poważnych wykroczeń tracą godność ludzką i dlatego mogą być usunięci z grona żyjących².

W wywodach filozoficzno - etycznych, mających wykazać zasadność kary śmierci, dokonuje się zwykle rozróżnienia między życiem jako dobrem ontycznym, tożsamym z bytowością i życiem jako dobrem moralnym. Przyjmuje się, że zasada o nienaruszalności życia obowiązuje w sposób bezwzględny tylko wówczas, gdy mamy do czynienia z ludzką egzystencją zgodną z ideałem życia godnego człowieka^{3 4}.

Niektórzy zwolennicy kary śmierci uzasadnienia swojego stanowiska szukają w tekście Pisma Sw. Chodzi tu o obowiązującą w Starym Testamencie zasadę, która brzmiała : „Jeśli kto przeleje krew ludzką, przez ludzi ma być przelana krew jego”, (Rdz. 6,9)^b. Problem kary śmierci w Starym Testamencie przedstawiony zostanie w dalszej części pracy, przy prezentacji stanowiska Kościoła katolickiego wobec kary śmierci.

Argumentację czy to rozumową, czy filozoficzno - teologiczną wzmacnia zwykle argument socjologiczny : Znaczna większość społeczeństwa jest za karą główną. Zwolennicy kary śmierci nie twierdzą jednak, że jest to jakiś argument za jej słusznością, na zasadzie prostej konsekwencji. Przyznają, że większość wcale nie musi mieć racji. Ich tok rozumowania jest następujący: z racji ogólnych stosowanie kary śmierci jest słuszne, większość też tak uważa, zatem w tym przypadku stanowisko większości jest słuszne. Z tego wniosku płyną dalsze konsekwencje. Po pierwsze : dobrze jest, gdy większość opowiada się za słusznością. Po drugie : arogancją jest lekceważyć stanowisko większości. Po trzecie: prawo, którego większość nie uważa za słuszne, nie może dobrze funkcjonować⁵. Poczucie sprawiedliwości społeczeństwa istotnie wymaga zastosowania w pewnych przypadkach kary śmierci. Ze społecznym poczuciem sprawiedliwości musi się liczyć i ustawodawca i sędzia. Kara, jeśli chce pozostać karą, musi odpowiadać ogólnie temu, co społeczeństwo wyobraża sobie jako właściwą reakcję na czyn przestępczy⁶.

Przeciwnicy kary śmierci kwestionują przede wszystkim moralne prawo państwa do odbierania życia obywatelowi, nawet jeśli popełnił przestępstwo przeciwko życiu. Na gruncie teologii : autorem życia jest Bóg i tylko Bóg jest jego dysponentem. Kwestia ta nie podlega żadnej dyskusji. Na gruncie aksjologii: czyn nawet najbardziej ohydny nie przekreśla prawa do życia. Nie traci się człowieczeństwa nawet, gdy popełnia się najcięższą zbrodnię - zabójstwo - bywają bowiem takie, które popełnione są mimo woli lub w niewiedzy. Bywa też tak, że sprawy czynów ohydnych po fakcie

2

1

   S. Pławecki CSsR. Ku nowej moralnej ocenie kary śmierci. „Homo Dei”. 1997. nr 1-2 s. 102.

2

   Tamże.

3

   Tamże. s. 103.

4

   Tamże.

5

   B. Wolniewicz, Jeszcze parę tez o karze głównej, „Edukacja filozoficzna". 19%, Vol. 21. s. 71.

6

“ M. Cieślak. Problem kary śmierci, „Państwo i Prawo", 1966. nr 6. s. 849.i