124720

Spekulacyjne	B	B	W zasadzie nie zalecane jako przedmiot inwestycji
• Wyraźnie spekulacyjne	CCC, CC	Caa	• Słabe; niebezpieczeństwo niewypłacalności
* Obligacje dochodowe	C	Ca	• Wysoce spekulacyjne, często grozi niewypłacalność
• Zagrożone niewypłacalnością lub bez zobowiązań	DDD.DD, D	C	• Stopień najniższy

Źródło: L.D. Schałl, Gi.W. Haley: Introduction to Financial Management. New York, 1990, s. 129; Standard & Poor^s Ratings Definitions z 22 kwietnia 1988 roku.

W stosunku do innych zakresów oceny są stosowane podobne rozwiązania. Jednak w zależności od tego, jakie konkretnie instrumenty są przedmiotem rańngu, kody podlegają dalszemu uszczegółowieniu lub modyfikacji. Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest dodanie do wybranych kodów znaku „+" lub co wskazuje na kierunek wartościowania na danym poziomie oceny. Stosuje się także możliwość zawężenia zakresu zróżnicowania (mniejsza liczba poziomów), by dać wyraz trudnościom związanym z wyznaczeniem poziomu ryzyka w wypadku zobowiązań krótkoterminowych. Ilustruje to praktyka Standard & Poor's w zakresie krótkoterminowych obligacji i papierów dhiżnych emitowanych przez podmioty gospodarcze (rys. 4.9) oraz w odniesieniu do funduszy rynku pieniężnego, gdzie nie ma stopnia CC, DDD, DD i do oznaczeń dodaje się literę m.

Podobna praktyka jest także stosowana przez Moodys, gdzie kody ryzyka dla dhigu krótkoterminowego są wyrażane innymi symbolami, np. Prime 1 (najwyższa jakość), Prime 2 (bardzo wysoka jakość), Prime 3 (wysoka jakość), Not-Prime (poniżej przedziału wysokich jakości — spekulacyjne).

Standardowe kody ryzyka bywają uzupełniane o kolejne symbole, informujące o pewnych specyficznych cechach instrumentów podlegających ocenie. Na przykład prawo emitenta do wycofania się z emisji można zaznaczyć w ten sposób, że przyznane kody zależą, wyłącznie lub w dużej mierze od powodzenia finansowanego przedsięwzięcia, że kody odnoszą się do danych instytucji lub państw, a nie konkreoiych instrumentów, że oceniany fundusz powierniczy inwestuje głównie w rządowe papiery wartościowe itd. Sposoby mierzenia i badania ryzyka rynkowego są stosunkowo dobrze opisane w literaturze przedmiotu. Ryzyko kraju jest jednak zjawiskiem daleko bardziej skomplikowanym, zarówno z praktycznego, jak i teoretycznego punktu widzenia.

W wypadku długu zaciąganego przez państwa rozróżnia się dwa rodzaje ryzyka: ryzyko ekonomiczne i polityczne. Pierwsze dotyczy możliwości spłaty dhigu przez rząd, drugie — dięci spłaty. Rząd bowiem może odmówić spłaty długu z powodów pozaekonomicznych, nawet jeśli posiada odpowiednie po temu środki. Firmy ratingowe rozróżniają ponadto dług państwowy zaciągany w walucie narodowej i obcej. Możliwości spłaty w walucie narodowej zależą m.in. od efektywności systemu budżetowego. Jeśli zaś zobowiązanie ma być spłacone w walucie obcej, pojawia się dodatkowy problem: dostępu do dewiz (możliwość zakupu na rynku walutowym, wysokość rezerw walutowych kraju). Jako przykład można podać, że według danych z 10 kwietnia 1997 r. Polska w odniesieniu do własnego zadłużenia długoterminowego miała wedhig Standard & Poor's rating A- (waluta narodowa) i BBB- (waluta obca), podobnie jak Oiorwacja, Egipt, Węgry i Grecja. Ponadto warto podkreślić, że niektóre firmy ratingowe, np. Standard & Poor's od 1992 r., stosują podział obligacji krajowych i obcych nie według rynku emisji, lecz według waluty.

Jeżeli chodzi o dług państwowy, to ocenie podlegają przede wszystkim:

-    stabilność instytucji politycznych i stopień uczestnictwa społeczeństwa w podejmowaniu decyzji politycznych,

-    struktura gospodarki (poziom życia, podział bogactwa, stopień urynkowienia gospodarki),

-    perspektywy wzrostu gospodarczego,

-    polityka fiskalna i zadłużenie budżetowe,

-    polityka monetarna i jej efekty inflacyjne,

• sytuacja w bilansie płatniczym.

Ocena albo raczej jej zmiana może się odbić na wielu sferach życia gospodarczego kraju, nawet wysoko rozwiniętego. Najnowszym tego przykładem jest wyrażenie przez Moody's Investors Service z Nowego Jorku wątpliwości co do utrzymania przez rząd Japonii zdolności spłaty dhigu. Nie było to nawet obniżenie