51624

W czasie swojej kariery literackiej napisał szereg nowel, powieści, opowiadań, utworów dla dzieci, prac z dziedziny pedagogiki oraz streścił i przełożył liczne działa naukowe. Od roku 1884 jego utwory ukazywały się w formie książkowej. Cieszyły się sporym powodzeniem, były nawet tłumaczone na rosyjski i niemiecki. Swoje liczne prace publikował w formie książek i broszur lub artykułów, m.in.:

o Nauczanie bez książek, czyli wskazówki teoretyczno-praktyczne odnoszące się do pierwszego nauczania’" (Warszawa 1880), o „Chcenia, cele, zasady i czyny w wychowaniu” (1881), o „Wychowanie przeszłe i obecne” (Warszawa 1882), o „Pierwsze nauczanie w domu i w szkole” (Warszawa 1883), o „Obraz psychicznych zjawisk w organizmie ludzkim” (Warszawa 1885), o ,Jak się uczyć i jak uczyć innych T* (Warszawa 1889), o ,flauka czytania i pisania" (Warszawa 1892) - elementarz dla dzieci, o ,Jdistoria naturalna w obrazach” (1891), o „Gra geograficzna dla dzieci i młodzieży” (1882), o „Listy o naszym wychowaniu" (???).

Jego podręczniki, książki i pomoce do nauczania dzieci i młodzieży zawierały materiał do „nauki o rzeczach", który propagowano jako niezbędny na każdym poziomie nauczania. Krytyczne uwagi o literaturze dla dzieci i młodzieży zawarł on w dziele wydanym w 1884 roku. Była to pierwsza tego typu poważna pozycja w Polsce, stała się cennym dokumentem epoki, w którym zawarte zostały poglądy pozytywistycznych pedagogów i krytyków.

Dygasiński proponował dokonania podziału lektur w zależności od wieku młodych czytelników. Domagał się kształcenia „fantazji zdrowej”, bo mającej za postawę rzeczywistość.

„Kochaliśmy tego nauczyciela, wychowawcę, który przecież sam niczego innego nas nie uczył, jak kochać świat i starać się go poznawać nie tylko z książek, ale przede wszystkim z obserwacji własnej”. Niestety jednak pozbawiono go prawa nauczania i pracy, którą kochał, bo prowadził lekcje w zakazanym języku polskim. Ogromną popularność zdobyły jego „Cudowne bajki” (1896) zawierające dziewięć utworów.

Według Dygasińskiego dziecku potrzebna jest baśń, a nie historia, ale tylko wtedy, gdy pochwala dobro, gani zaś zło.

„Wychowanie nowoczesne” przedstawia podstawy jego pedagogicznych poglądów

-    wychowanie zaznamiające z podstawami współczesnej wiedzy, przede wszystkim przyrodniczej;

-    należy rozwijać wszystkie strony osobowości wychowanka (rozum, uczucie,

wola);

-    celem wychowania jest kształcenie ludzi:    zdrowych, szczęśliwych i

pożytecznych swojemu gatunkowi (praktyczne kształcenie).

Duże znaczenie ma powszechność kształcenia, bo tylko to może powodować rozumienie się wszystkich członków społeczeństwa.