52606

c) problem wzrostu wydajności pracy

Wielu inwestycji dokonywano w stanie ponadnormatywnej eksploatacji siły roboczej. W celu pożądanego rozmieszczenia siły roboczej i kształtowania dyscypliny produkcji stosowano środki przymusu. Swoboda wyboru miejsca pracy była ograniczona, jego porzucenie - karane. Propagowano współzawodnictwo pracy, wzorowane na radzieckim ruchu „stachanowskim" (wielką wadą tego ruchu był fakt, że lepsi pracownicy podnosili normy, których gorsi nie byli w stanie osiągnąć, zaś wybicie się ponad normę stawało się coraz trudniejsze). Zakładano również obozy pracy przymusowej.

Ponadto polityka przyspieszonej industrializacji pogłębiała zacofanie techniczne przemysłu (polityka rozwoju ekstensywnego). Postęp techniczny napotykał na bariery biurokratyczne, a ograniczona rola zysku sprawiała, że przedsiębiorstwa nie były tym postępem zainteresowane. Istniała również izolacja od międzynarodowej myśli technicznej. To wszystko nie sprzyjało wzrostowi wydajności pracy.

d)    ograniczenie wzrostu spożycia

Ograniczenie wzrostu spoźyciałączyło się zazwyczaj z koniecznością wzrostu produkcji zbrojeniowej (w okresach napięć międzynarodowych) jak również z ogólną tendencją do industrializacji. Wzrost jednej gałęzi gospodarki wymuszał ograniczenie innych gałęzi. Ponadto, centralne planowanie doprowadziło do stagnacji w rolnictwie: procesy kolektywizacji powodowały spadek produkcji rolnej.

Każdorazowe dążenie do wzrostu produkcji przemysłowej prowadziło do ograniczenia produkcji spożywczej, a więc do niedoborów rynkowych. Niedobory rynkowe wymuszały niejako ograniczenie spożycia

Ograniczenie spożycia przeprowadzano m.in. dzięki systemowi kartek na artykuły żywnościowe: również po prostu przez brak towarów w sklepach.

e)    rozszerzenie poszukiwań geologicznych

W ZSRR rozszerzenie poszukiwań geologicznych wiązało się z wykorzystywaniem surowców (zwłaszcza energetycznych - ropa naftowa, gaz ziemny) do dalszego uprzemysławiania. Wykorzystywanie ich w sposób n i eum i ar kowany oraz fakt, że ich eksport pozostawał głównym źródłem wpływów dewizowych, tworzyło konieczność znajdowania nowych źródeł wydobycia Od 1979 r. obniźato się w ZSRR wydobycie węgla kamiennego, od 1980 r. węgla brunatnego, w pierwszej połowie lat '80 przestało rosnąć wydobycie oraz eksport ropy naftowej i gazu ziemnego.

Wpłynęło to na rozwój gospodarczy Polski i Rumunii, gdzie ogromne nakłady przeznaczano na wspomaganie górnictwa i hutnictwa (rozbudowa bazy paliwowo energetycznej, zgodnie z ustaleniami RWPG - Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej): produkowały one nie tylko dla siebie, ale dla innych krajów zgodnie z dyrektywami RWPG.

2.Przyczyny okresowych napięć społecznych, trudności i dysproporcje w budowie podstaw gospodarki socjalistycznej 1961-1970

We wszystkich krajach socjalistycznych w wyniku zimnej wojny, zwiększyły się nakłady na przemysł ciężki (zwłaszcza na przemysł zbrojeniowy); spowodowało to jeszcze większe ograniczenie wydatków na przemysł konsumpcyjny i rolnictwo. Pogłębiała się nierównowaga między