53042

1. Prawo rzymskie w Polsce.

Polska nigdy nie znalazła się pod panowaniem Rzymian, stąd nie było tu nigdy bezpośredniej tradycji ich prawa. Przyjmując jednak chrześcijaństwo z Rzymu, a nie z Konstantynopola, znaleźliśmy się w sferze wpływów kultury zachodniej.

O znajomości prawa rzymskiego w Polsce już w XII i XIII wieku świadczą informacje przekazane tak w Kronice Galla Anonima jak i Wincentego Kadłubka.

W Polsce nie można mówić o recepcji prawa rzymskiego na taką skalę jak stało się w XV i XVI wieku w Niemczech. Szlachta przeciwna była prawu rzymskiemu, a awersję uzasadniała obawą poddania Polski pod wpływy Cesarstwa Niemieckiego.

Postulaty recepcji prawa rzymskiego w Polsce wychodziły spod pióra wielkich naszych myślicieli epoki renesansu. Domagano sie albo rozciągnięcia jego mocy obowiązującej wprost, albo też zreformowania prawa polskiego w duchu prawa rzymskiego.

Wpływ prawa rzymskiego na polskie prawo ziemskie był stosunkowo mierny, większy zaś był na polskie prawo miejskie, gdzie bardzo często stosowano je w sposób posiłkowy.

Ruch kodyfikacyjny zainicjowany w dobie oświecenia w Zachodniej Europie nie pozostał bez echa również w Polsce. Powołany w tamtym okresie przez sejm powołał komisję kodyfikacyjną pod przewodnictwem Andrzeja Zamoyskiego. Mimo iż z łatwością daje się w nim odnaleźć elementy prawa rzymskiego to jednak znając awersję szlachty do prawa rzymskiego w samym wstępie autorzy projektu deklarują iż przygotowali go nie dla Rzymian, lecz dla współrodaków.

Tragiczne losy państwa polskiego pod koniec XVIII wieku zadecydowały też o losach prawa obowiązującego na naszych ziemiach. Po rozbiorach znaleźliśmy się pod jurysdykcją trzech państw zaborczych. Ponieważ wszystkie kodeksy tych państw były nośnikami prawa rzymskiego w jego nowym wcieleniu. Prawo obowiązujące na ziemiach polskich weszło ostatecznie w krąg prawa rzymskiego.

Kiedy w XX wieku z czterech odrębnych aktów normatywnych stworzono jednolity kodeks cywilny starano się zachować w nim poprzednie rozwiązania które wytrzymały próbę czasu. Dzięki temu do dzisiaj jesteśmy w kręgu prawa rzymskiego.