53091

też zwolnić dłużnika z długu ale odpowiadał przed wierzycielem Jeśli uczynił to ze szkodą dla niego.

4.    Nowacja polegała na zastąpieniu jednego zobowiązania nowym, które wchodziło w miejsce poprzedniego.

Dokonywała się za pomocą stypulacji, więc nowe zobowiązanie miało clrarakter stypulacyjny. Z wygaśnięciem

starego zobowiązania ulegały umorzeniu w^rszelkie prawa akcesoiyjne (np. zastaw).

Nowacja przeprowadzona

w celu modyfikacji zobowiązania (termin, postanowienia) to novatio inter easdem personas (między tymi

samymi osobami), albo w celu zmiany podmiotów zobowiązania to novatio inter novas personas (między

nowymi osobami). Wymogiem nowacji stal się ani mus novandi - wola stron mająca zewnętrzny wyraz, gdyż

w przeciwnym przypadku nowe zobowiązanie nie zastępowało starego, istniało obok niego (kumulatywnie).

5.    Inne przypadki zagaśnięcia zobowiązania W zobowiązaniu o pracę - śmierć pracowiiika, z umowy o dzieło

-    śmierć wykonawcy, przy zobowiązaniach spółek - śmierć którejkolwiek ze stron. Śmierć jest zjawiskiem

wyjątkowym (dług i wierzytelność wchodzi w spadek). Gasły, gdy dług i wierzytelność zlały się - confusio

-    w jednej osobie, a przy zobowiązaniach specyficznych przy przypadkowej utracie przedmiotu świadczenia.

6.    Pac tum de non petendo to nieformalna umowa, w której wierzyciel przyrzekał dłużnikowi, że albo w ogóle,

albo przez pewien czas nie będzie pozywał go do sądu o należne świadczenia. Takie pactum nie niweczyło

zobowiązania (z wyjątkiem kradzieży i zniewagi). W przypadku złamania przyrzeczenia dłużnikowi

przysługiwało exceptio pacti de non petendo. Jeśli wierzyciel przyrzekł, że w ogóle nie będzie dochodził

roszczenia drogą sądową przegrywał proces, jeśli przyrzekł, że przez jakiś czas -wycofywał powództwo.

7.    Kompensacja (compensatio) przez potrącenie to umorzenie wierzytelności w wyniku przeciwstawienia

roszczeniu wierzyciela w^rzajemnej wierzytelności ze strony dłużnika, wtedy gasły obie wierzytelności (albo

redukowały się o w^rai1ość niższego roszczenia). Najpierw potrąceń dokonywano w iudicium bonae fidei

w sytuacji, gdy powód nie uwzględniał wzajemnej pretensji pozwanego z tego samego stosunku prawnego (ex

pań causa) to sędzia uwalniał pozwanego W iudicium stricti iuris kompensacja z różnych tytułów prawnych

(ex dispari causa) była dopuszczalna gdy: l) bankier (argentarius) mógł wnosić powództwa względem

dłużnika tylko o saldo (agere cum compensatione) a minimalne przekroczenie salda narażało na przegranie

procesu wskutek pluris petitio, 2) nabywca masy upadłego dłużnika (bonorum emptor) domagał się