53503

ZASADA SPOŁECZNE! GOSPODARKI RYNKOWE!

Art. 20 „Społeczna gospodarka tynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego państwa.

społeczna gospodarka rynkowa to pojęcie zaczerpnięte z niemieckiej doktryny, łączące w sobie:

*    zasadę gospodarki rynkowej (w aspekcie negatywny - zakaz wprowadzenia socjalistycznej gospodarki planowanej oraz w aspekcie pozytywnym - gospodarka oparta na mechanizmach tynkowych, na które państwo może oddziaływać, ale nie może ich zastępować swoimi decyzjami)

*    zasadę państwa socjalnego (nawiązanie do koncepcji tzw. państwa dobrobytu, które oddziaływuje na likwidowanie kryzysów i napięć społecznych z jednej strony poprzez politykę interwencjonalizmu, tj. kontrola bezrobocia, stymulowanie rozwoju itd., a z drugiej strony przez rozbudowę sieci zabezpieczeń społecznych, jak renty, emerytuiy, systemy zasiłków) —» ogólne zobowiązanie państwa do tych działań, a szczegółowe zobowiązania wynikają z art. 20 (poddanie pracy ochronie) jak i z praw socjalnych z art. 67-76.

-    wolność działalności gospodarczej - doprecyzowana w art. 22. który dopuszcza jej ograniczenie tylko w drodze ustawy i tylko z ważnego interesu publicznego, a o zachowaniu tych przesłanek rozstrzyga TK.

-    własność prywatna - wskazanie na czym opierać się ma system gospodarczy, wykluczenie dominacji własności państwowej. Element ten doprecyzowany jest w art. 64. który min. stanowi, że własność prywatna podlega takiej samej ochronie niezależnie od form własności, a ograniczenia mogą. być wprowadzane jedynie w drodze ustawy i o ile nie naruszają istoty tego prawa. Dodatkowo zasada ta kryje w sobie nakaz kontynuowania prywatyzacji, choć nie ustanawia zakazy posiadania przez państwo własności. Własność chronią też inne przepisy, min. art. 21 (min. dotyczący warunków wywłaszczenia).

-    Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych — dająwyraz idei negocjacyjnego załatwiania sporów, wymienionego w art. 59, oraz idei dobra wspólnego (art. 1) w imię którego każdy jest zobowiązany poświęcić interes własny. Sformułowanie „partnerzy społeczni” odnosi się do sporów nad włączeniem do Konstytucji tzw. Komisji Trójstronnej i choć nie została ona uregulowana w Konstytucji (dot jest ustawa z 2001r.), ale jest to swoisty nakaz dla władz uwzględniania opinii tych partnerów przy rozwiązywaniu spraw dot. socjalnych skutków funkcjonowania gospodarki rynkowej.

Te 4 elementy składają się na całość zasady społecznej gospodarki rynkowej, co potwierdził TK w wyroku z 2001 r. podkreślając ich wzajemnie się równoważący charakter.

Art. 23 wnosi istotną modyfikację do w/w zasady w ustroju rolnictwa, gdyż określa gospodarstwo rodzinne jako podstawę tego ustroju, co zawiera w sobie nakaz dla władzy powstrzymania działań zmierzających do nadmiernej koncentracji własności rolnej i dominacji gospodarstw opartych na pracy najemnej, ale jednocześnie przepis ten nie nakłada obowiązku przeciwdziałania takiej koncentracji, gdyż deklaruje, że nie narusza art. 21 (prawo własności) i 22 (wolność działalności gospodarczej).