tekstps3

Rozdział IV

Tabela 1

Społeczna gospodarka tynkowa a kapitalizm typu laissez-faire i socjalizm typu marksistowskiego

Kapitalizm laissez-faire	Wolność jednostki	Nierówność społeczna	Państwo spełnia w gospodarce rolę „stróża nocnego"
Socjalizm typu marksistowskiego	Wolność jednostki ograniczona na do minimum	Równość i sprawiedliwość społeczna	Państwo zarówno kształtuje lad, jak i reguluje proces gospodarczy
Społeczna gospodarka rynkowa	Wolność jednostki	Równość i sprawiedliwość społeczna	Państwo ogranicza się do kształtowania ładu gospodarczego

Źródło: opracowanie własne.

Koncepcja społecznej gospodarki rynkowej integruje sposób gospodarowania (własność prywatna i koordynacja rynkowa działalności podmiotów gospodarczych) odpowiadający myśli liberalnej z wywodzącymi się z myśli socjalistycznej celami gospodarowania. W tej, intelektualnie otwartej na różne kierunki myślenia, koncepcji polityki gospodarczej było miejsce dla wolności jednostki, równości i sprawiedliwości społecznej, pokoju wewnątrz społeczeństwa, zasady konkurencji, a w wyniku tego wszystkiego także dla dobrobytu dla wszystkich. Te główne pryncypia i cele polityki gospodarczej były zharmonizowane i do siebie dostosowane. W zasadzie nie wykluczały się, tylko wręcz odwrotnie, wzmacniały wzajemnie. Każdy z teoretyków społecznej gospodarki rynkowej mógł znaleźć w tej koncepcji odpowiednio eksponowane miejsce. Integrację różnych kierunków myślenia o gospodarce i spo-leczeństwie ułatwia! ponadto fakt, że społeczna gospodarka rynkowa poddawała się różnorodnym interpretacjom. Jej siła integrująca była w sytuacji powojennych Niemiec Zachodnich ogromną zaletą, gdyż pozwalała na skupienie większości liczących się sił społecznych i intelektualistów na zadaniu kształtowania rynkowego ładu gospodarczego i odbudowy kraju. Na ostateczny kształt koncepcji społecznej gospodarki rynkowej, a przede wszystkim na jej realizację poprzez politykę gospodarczą, decydujący wpływ wywarł Ludwig Erhard. Bez niego historia powojennych Niemiec Zachodnich zapewne potoczyłaby się inaczej (por. Langer 1997, s. 173-194).

Wolność jednostki i sprawiedliwość społeczna jako pryncypia społecznej gospodarki rynkowej

Pryncypia społecznej gospodarki rynkowej nie odbiegają daleko od haseł rewolucji francuskiej 1789 roku (wolność, równość, braterstwo), które, w wyniku intelektualnego promieniowania zachodnioeuropejskiego Oświecenia, ale także trwających do roku 1815 wojen napoleońskich, rozprzestrzeniły się stopniowo na prawie całym kontynencie europejskim.

Zgodnie z duchem tych ideałów Alfred Muller-Armack, najbliższy współpracownik Erharda w Federalnym Ministerstwie Gospodarki, scharakteryzował społeczną gospodarkę rynkową skrótowo w postaci bardzo popularnej później w Niemczech formuły jako „syntezę wolności gospodarczej i równości społecznej”. Erhard uznał jednak to sformułowanie za zbyt powierzchowne i zaproponował uzupełnienie tej formuły w sposób następujący: „Społeczna gospodarka rynkowa jest syntezą wolności gospodar-

111