AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY

FUNKCJE:

1. Utrzymywanie stałości składu środowiska wewnętrznego organizmu (homeostaza)

-adaptuje organizm do różnych sytuacji życiowych

-kompensuje odchylenia od poziomu optymalnego środowiska wewnętrznego

2. Efektorami są mięsnie gładkie, mięsień sercowy i komórki gruczołowe

3. Reguluje czynność narządów wewnętrznych

-czynność serca

-RR- ciśnienie tętnicze krwi

-temperaturę ciała (czynność gruczołów popowych, zmiany przepływu skórnego)

-funkcje rozrodcze

4. integruje czynność narządów wewnętrznych

5. Reguluje aktywność eksteroreceptorów

6. Działanie troficzne (wpływ na syntezę białek, reguluje replikację DNA, transkrypcję i translację)

7. AUN jest aktywny w sytuacjach stresowych (skoki temperatury otoczenia, głód, wysiłek, silne emocje)

8. Działanie AUN nie podlega naszej woli

9. AUN kontrolowany jest przez układ limbiczny i podwzgórze

PODZIAŁ AUN

1. Część współczulna = sympatyczna (SNS)

2. Część przywspółczulna = parasympatyczna (PNS)

3. Część jelitowa eteryczna - niezależna w dużym stopniu od SNS i PNS, zapewnia koordynację aktywności skurczowej mięśni gładkich z wydzielaniem żołądkowo- jelitowym i ukrwieniem

-splot Auerbacha

-splot Meissnera

4. Włókna trzewno - czuciowe = część czuciowa aferentna

-rozpoczyna się w receptorach narządów wewnętrznych

-przewodzi czucie trzewne

-bierze udział w odruchach trzewno- trzewnych i trzewno- somatycznych

CECHY CHARAKTERYSTCZNE

1. Łuk odruchowy (jak w somatycznym układzie nerwowym) R-OUN-E

2. Receptory = interoreceptory

3. Droga czuciowa - aferentna - włókna trzewno-czuciowe (IX, X, neurony somatyczne z mięśni szkieletowych)

4. Ośrodki (kontrolowane przez śródmózgowie, układ limbiczny, rdzeń przedłużony)

• SNS- jądra pośrednio-boczne istoty szarej rdzenia kręgowego C8-L3

• PNS- jądra pośrednio-przyśrodkowe istoty szarej rdzenia kręgowego S2-S4; homologiczne jądra ruchowe nerwów III (śródmózgowie), VII, IX, X (opuszka)

5. Droga odśrodkowa

• Włókna przedzwojowe: B-70%, C-30%=wole i B-15m/s, C-2,5ms

• Włókna zazwojowe: C

6. Efektory

• Mięśnie gładkie, narządy wewnętrzne, ściany naczyń krwionośnych

• Serce

• Komórki tkanki tłuszczowej

• Receptory

• Komórki nerwowe

Droga odśrodkowa

• SNS

Włókna przedzwojowe krótkie, włókna zazwojowe długie

• PNS
  
  

Stała czasowa - szybkość i czas trwania reakcji

Stała czasowa odp SNS > PNS

SNS - odpowiedź bardzo rozległa

PNS - odpowiedź bardzo zlokalizowana

SNS PNS

walka relaks

praca odpoczynek

katabolizm sen

anabolizm

Kotransmisja - 1 neuron wydziela więcej niż 1 przekaźnik; transmiter główny + kotransmitery wpływające na efekt transmitera głównego (rys.6)

Rola kotransmiterów:

Modulatory

-wpływają na efekt transmitera głównego (+ lub -)

-wydzielanie transmitera głównego poprzez działanie na autoreceptory presynaptyczne

-receptory dla nich daleko od zakończeń presynaptycznych

-wpływają na białko G (strukturę)

-nie ulegają wychwytowi zwrotnemu

-ich aktywacja trwa długo- wydłużanie efektu transmitera głównego

Aktywność toniczna w układzie współczulnym i przywspółczulnym (rys.7,8)

C1- grupa neuronów ośrodka sercowo- naczyniowego w rdzeniu przedłużonym= przednie brzuszno- boczne jądra siatkowate

Zwoje AUN

SNS:

-kręgowe (23) tworzą pień współczulny

-przedkręgowe: trzewny, krezkowy górny i dolny

-końcowe: miednica mała, pęcherz, prostata

1 neuron zwojowy unerwiony przez 5-10 włókien przedzwojowych

Cechy: kanał K⁺ zależny od Ca²⁺ depolaryzacja napływ Na⁺ i Ca²⁺ aktywacja kanału K⁺ długa hiperpolaryzacja następcza (rys.9)

Rola zwojów AUN

1. Przekazują pobudzenie z OUN do narządów wewnętrznych i dostosowują informację z OUN do sytuacji unerwianych narządów

2. Ośrodki dla odruchów miejscowych

3. Odbierają pobudzenie z różnych receptorów przez odgałęzienia czuciowych włókien SP-ergicznych i wysyłają do narządów wewnętrznych bez udziału OUN -rys.10

Splot podstawny współczulny (zakończenia pozazwojowe współczulne)

Charakterystyka:

1. Aksony kom. zazwojowej

2. Bezmielinowe włókna typu C

3. Mała średnica- wolno przewodzą

4. W przebiegu gałęzi tego splotu znajdują się zgrubienia- żylakowatości- kolbki synaptyczne zawierające pęcherzyki z:

1. małe- transmiterem głównym= NA- noradrenalina

2. duże- kotransmitery

Działanie

Naprzemienne wydzielanie mediatora, tzn. kolejny potencjał czynnościowy nie pobudzi żylakowatości (+) wcześniej, bo jest ona niewrażliwa.

|Pierwsze pobudzenie (+) spowodowało uwolnienie Na, która m.in. działa na autoreceptor alfa, zlokalizowany na danej żylakowatości, efektem pobudzenia (+) którego jest blokowanie egzocytozy NA. Zjawisko to trwa tak długo, jak działa NA.

Splot podstawny przywspółczulny -to samo co w splotach współczulnych prócz:

A. Na wysokości efektora rozgałęziają się tworząc splot podstawny mniej zgrubiały niż w SNS

B. W przebiegu gałęzi tego splotu znajdują się zgrubienia- żylakowatości- kolbki synaptyczne zawierające pęcherzyki z: a) małe- transmiterem głównym- Ach= acetylocholina

b) duże- Ach + kotransmitery

Ach działa na efektor krótko, w pobliżu receptora, na efektorze znajduje się enzym AchE, który szybko rozkłada Ach.

Receptory

Budowa:

1. błonowe

2. 3 podjednostki

1. recepcyjne- zlokalizowane na zewnętrznej powierzchni błony komórkowej efektora= łączy się z mediatorem (1 przekaźnik)

2. regulacyjne- białko G wiąże GTP w obrębie błony komórkowej

3. katalityczne- od strony środowiska wewnętrznego

1. cykloza adenylowa ( CA)

2. fosfolipaza C (PLC)

Działanie

Mediator łączy się z podjednostką receptorową aktywacja podjednostki R + białko G + podjednostki K powstanie 2 przekaźników informacji

CA-ATP 3'5'cAMP - działa na kinazę białkową A

1. Fosforylacja białek komórkowych

2. Uwolnienie Ca²⁺ ze zbiorników wewnątrzkomórkowych

3. Napływ Ca²⁺ z zewnątrz

4. Mobilizacja rezerw energetycznych komórki

5. Efekt- kończy fosfodiestraza (hamowana przez kofeinę i teinę), która zamienia 3'5'cAMP w nieaktywny 5'AMP

PLC hydrolizuje PIP₂ fosfatydyloinozytole błonowe do:

1. IP₃ trójfosforanu inozytolu

1. wchodzi do wnętrza komórki i uwalnia Ca²⁺ ze zbiorników wewnątrzkomórkowych, który łączy się z kalmoduliną- kompleks aktywujący enzymy kom.

2. DIG- diacyloglicerol

1. aktywuje kinaze białkową C:

-fosforyluje białka kom.

-fosforyluje białka kanałów Ca

-fosforyluje białko G

-(+) pompę protonową= enzym, który aktywnie wyrzuca z komórki H⁺ i wprowadza Na⁺ - pH(rośnie w kierunku zasadowym)-działąnie troficzne

Regulacja liczby receptorów AUN

-receptory w odstępach kilku lun kilkunastu dni podlegają procesowi wymiany

-ulegają internalizacji= przechodzą do wnętrza komórki, a ich miejsce zajmują nowe, identyczne białka

Internalizacja i usuwanie receptorów ^{równowaga dynamiczna} wprowadzenie do błony nowych receptorów

1. Internalizacja> wprowadzenie zmniejszenie ilości receptorów obniżenie wrażliwości komórki na mediator

Gdy: rośnie stężenie mediatora komórka broni się przed nadmierną stymulacją.

2. Internalizacja< wprowadzenie wzrost ilości receptorów wzrost wrażliwości komórki na mediator

Gdy: spada stężenie mediatorakomórka kompensuje małe stężenie mediatora

Regulacja w dół

1. Starzenie się komórki (procesy biosyntezy zwalniają się, zmniejsza się ilość receptorów rośnie aktywność SNS= wzrost NA uwalnianego, jednak wzrost NA< internalizacja

2. Agoniści receptorów (narkomani, lekomani)- wzrost dawki

Regulacja w górę

1. nadwrażliwość ……….?

2. długotrwałe podawanie leku, hamowanie uwalniania transmitera (nagłe odstawienie leku nadaktywność narządu poddanego leczeniu\)

Usuwanie mediatora ze szczeliny.

1:15

1:2

---