Pitagoras i pitagorejczycy
nauka o wędrówce dusz (metempsychozie), życie podporządkowane ideałowi etycznemu, praca nad sobą, asceza, odpór namiętnościom ●etyka -estetyka -polityka podporządkowane epistemologii (poznanie → działanie) ●„wszystkie rzeczy są liczbami” -możliwość ujęcia jakościowej rzeczywistości za pomocą liczb
harmonia ●odkrycie w dziedzinie muzyki: matematyczne zdefiniowanie trzech zasadniczych interwałów muzycznych -oktawy, kwinty i kwarty harmonia kosmosu ●kosmos -„porządek, słuszność, piękno” ●organizm -cały wszechświat (kosmos) cechuje wewnętrzna harmonia, ma on charakter boski, jest ograniczony (motyw granicy), jest żyjącym organizmem, złożoną i uporządkowaną strukturą, której elementy są podporządkowane wspólnemu celowi ●piękno: miara, liczba, proporcja („symmetria”), struktura, harmonia ●piękno jest obiektywne, jest harmonią -funkcją ładu i prawidłowości, układu wielości części, układu o charakterze ilościowym, podlegającego mierze, proporcji i liczbie ●kosmos uporządkowany we wszystkich swoich częściach -jego harmonia powoduje, że rozbrzmiewa w nim „muzyka sfer” -wyższych ciał niebieskich ●tylko ziemia -„świat podksiężycowy” cechuje się chaosem (a-kosmos), brakiem porządku, słuszności i piękna ●człowiek ma doprowadzić do przywrócenia ładu tu na ziemi ●makrokosmos i mikrokosmos: ●organizmem, jakim jest człowiek rządzą te same prawa, co całym organizmem kosmicznym (medycyna) ●mikrokosmos (człowiek) musi się dostosować do ładu makrokosmosu, musi go w sobie odzwierciedlić
harmonizacja świata ●poznanie kosmicznego ładu → zostaje on wprowadzony do duszy poznającego człowieka, który badając kosmosstaje się kosmios(uładzony, uporządkowany w duszy) ●zaczyna żyć harmonijnie i wprowadzać porządek w swoje otoczenie -harmonizacja życia indywidualnego ●polityka -sposób na wprowadzenie ładu do życia zbiorowego i totalnego uporządkowania świata, w którym żyje człowiek ●epistemologia (poznanie harmonii kosmosu) → estetyka-etyka-polityka
Platon i Plotyn Teoria emanacji ●emanacja -z Jednego (absolutu) emanuje cała rzeczywistość, coraz to bardziej niedoskonałe i materialne byty: ●Jedno → idee → dusze → ciała → materia nieożywiona ●powrót do Jednego: człowiek i sposób jego życia, odwrót od cielesności ku duszy oraz ideom, mistyczny kontakt z Jednym: ●materia nieożywiona → ciała → dusze → idee → Jedno Motyw neoplatoński w refleksji estetycznej ●piękno zmysłowe jako „odblask” piękna idealnego, ponadzmysłowego ●uzupełnienie pitagorejskiej definicji piękna: obok piękna harmonii (złożona, uporządkowana struktura) istnieje piękno rzeczy i jakości prostych, nierozkładalnych, jak barwa czy światło ●w pięknie zmysłowym rzeczy „prześwieca” idealny, wieczny wzór tej rzeczy ●piękno jako „przeświecanie”, przejawianie się świata idei i absolutu w świecie zmysłowym ●piękno jako droga powrotna do absolutu, jako sposób przemiany moralno-duchowej człowieka Motyw neoplatoński w estetyce chrześcijańskiej ●estetyka neoplatońska w filozofii i kulturze chrześcijańskiej ●consonantia et claritas: połączenie wątków pitagorejskich i neoplatońskich w estetyce chrześcijańskiej Subiektwyziacja piękna. Estetyka empiryczno-sensualistyczna XVIII wieku ●empirystyczne prądy w filozofii (Wielka Brytania, Francja) oraz romantyczne (w szerokim znaczeniu) nurty w sztuce (romantyzm angielski, francuskie rokoko i sentymentalizm, pre-romantyzm niemiecki) ●„Piękno nie jest właściwością samych rzeczy. Istnieje w umyśle, który je ogląda, a każdy umysł postrzega inne piękno” (D. Hume) ●psychologiczne analizy reakcji ludzkich na piękno ●subiektywizacja piękna, od piękna kształtu rzeczy → do piękna zawartego w ludzkich przeżyciach, w oglądającym umyśle i wyobraźni ●piękno jest subiektywne, względne, umowne, jest związane ze skojarzeniami, jakie budzi -teoria asocjacjonistyczna ●nie polega na proporcji i regularności, jest nawet ich przeciwieństwem, brakiem uporządkowania, żywością, malownicznością ●ogólna teoria piękna jest niemożliwa, ale możliwa jest ogólna teoria doznawania piękna, psychologiczna teoria przeżycia estetycznego (powszechne jakości umysłu, wyobraźni i „smaku” -„zmysł piękna”)