22. Tryb uchwalania ustaw pilnych. Michał Mendala
Forma projektu pilnego po raz pierwszy zapisana w Małej Konstytucji 17 października 1992.
Obecnie zapisana w art. 123 Konstytucji III RP (jeszcze)
Formy skrócenia postępowania ustawodawczego:
- przystąpienie do pierwszego czytania niezwłocznie po otrzymaniu przez posłów projektu,
- przeprowadzenie drugiego czytania bez odesłania projektu do komisji,
- przystąpienie do trzeciego czytania niezwłocznie po otrzymaniu przez posłów druku sprawozdania komisji.
Wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej w trybie pilnym posiada Rada Ministrów, która za pilny może uznać jedynie uchwalony przez siebie projekt (art. 123 ust. 1) Projekt taki nie musi spełniać żadnych dodatkowych kryteriów (normalne uzasadnienie) i może być to dowolny projekt rządu, za wyjątkiem:
- projektów ustaw podatkowych,
- ustaw dot. wyboru Prezydenta RP, Sejmu, Senatu oraz organów samorządu terytorialnego,
- ustaw regulujących ustrój i właściwości władz publicznych,
- kodeksów,
które nie mogą posiadać klauzuli trybu pilnego co ma podstawę w konstytucji (art. 123 ust. 1)
Pilność projektu powinna być zadeklarowana w momencie wykonywania przez rząd prawa do inicjatywy ustawodawczej. Żadnemu organowi sejmowemu nie przysługuje prawo do wypowiadania się w kwestii uznania projektu za pilny. Marszałek Sejmu (po zaopiniowaniu przez Prezydium) może zwrócić projekt do RM w celu uzupełnienia, jeśli uzasadnienie dołączone do projektu nie odpowiada regulaminowym wymogom:
-wyjaśniać potrzebę i cel wydania ustawy,
-przedstawiać rzeczywisty stan w dziedzinie, która ma być unormowana,
-wykazywać różnicę pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym,
-przedstawiać przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne,
-wskazywać źródła finansowania, jeżeli projekt ustawy pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego,
-przedstawiać założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych,
-zawierać oświadczenie o zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej albo oświadczenie, że przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.
Uzasadnienie powinno przedstawiać również wyniki przeprowadzanych konsultacji oraz informować o przedstawionych wariantach i opiniach, w szczególności, jeżeli obowiązek zasięgania takich opinii wynika z przepisów ustawy.
Klauzulę pilności zdejmuje z projektu ustawy Marszałek Sejmu wyłącznie na wniosek rządu i nastąpić musi to do momentu drugiego czytania.
Podstawowym założeniem pilnego projektu ustawy jest jego jak najszybsze uchwalenie. Dla przyspieszenia procedur trybu ustawodawczego, w momencie nadania biegu projektowi, Marszałek ustala orientacyjny kalendarz prac w Sejmie nad projektem, zarządza drukowanie pilnych projektów ustaw niezwłocznie po ich otrzymaniu, a w uzasadnionych przypadkach informuje posłów o możliwości odbioru projektów w Kancelarii Sejmu (zamiast doręczania projektów posłom).
Pierwsze czytanie odbywa się na posiedzeniu komisji (w szczególnym przypadku Sejmu) bez uwzględnienia 7 dni na zapoznanie się z projektem.
Komisja ma czas nie dłuższy niż 30 dni na złożenie sprawozdania ze swoich prac nad projektem.
Pilny projekt ustawy Marszałek Sejmu wprowadza do porządku dziennego posiedzenia Sejmu, najbliższego po zakończeniu prac komisji.
Przed rozpoczęciem drugiego czytania RM ma możliwość wycofania klauzuli pilności.
W drugim czytaniu zawierają się:
przedstawienie Sejmowi sprawozdania komisji o projekcie ustawy,
przeprowadzenie debaty i zgłaszanie debaty.
Po drugim czytaniu do uchwalenia ustawy w sejmie stosuje się procedury normalnego trybu ustawodawczego.
Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od dnia uchwalenia przez Sejm ustawy pilnej, Marszałkowi Senatu i Prezydentowi, potwierdzony swoim podpisem, tekst uchwalonej ustawy.
Senat ma 14 dni na prace nad projektem ustawy. Jeśli w tym czasie nie podejmie żadnych decyzji to projekt zostaje uchwalony w kształcie, jaki nadał mu Sejm. Jeśli natomiast Senat uchwali propozycje zmian lub w całości odrzuci projekt ustawy, to ustawa wędruje do Sejmu.
Sejm wyraża swoje stanowisko wobec propozycji Senatu podczas najbliższego posiedzenia.
Marszałek Sejmu przesyła projekt ustawy pilnej do Kancelarii Prezydenta. Ten ma 7 dni na jej podpisanie, skierowanie do TK lub złożenie weta prezydenckiego.
Jeśli złoży weto, to Prezydium Sejmu tak ustala tok prac by ostateczne głosowanie Sejmu odbyło się najpóźniej 7 dnia od momentu wpłynięcia weta.
Konstytucja nie nakłada żadnych sankcji na organy za niedotrzymanie terminów (po za 14 dniowym terminem na rozpatrzenie dla Senatu - ustawa zostaje przyjęta w kształcie uchwalonym przez Sejm), prof. Skrzydło w swojej książce rozważa możliwość poddania sporu pod rozstrzygnięcie przez TK. Oprócz tego prof. Skrzydło zwraca uwagę na fakt, iż nadanie trybu pilnego ustawie przez RM, jest jedną z nielicznych ingerencji tego organu w tok postępowania ustawodawczego w parlamencie.
Gwoli ścisłości, odrzucenie projektu ustawy odbywa się w tych samych momentach, co normalnej ustawy.
To by było tyle z mojej strony. Wyszło więcej niż się spodziewałem, ale jest zajebiście dokładnie i przejrzyście (a przynajmniej tak powinno być). Jest jedna dziura - pkt. 6 - gdyż to zawarte jest w pytaniu 21. i nie ma sensu dublowania… mendoza