Przywry wątroby

Typ płazińców obejmuje trzy gromady:

Wirki Turbellaria

Przywry Trematoda

Tasiemce Cestod

Przywry i tasiemce są pasożytami człowieka

Przywry

Dojrzałe postacie są zwykle kształtu listkowatego, niektóre gatunki mogą być wydłużone i owalne w zarysie.

Długość ciała waha się w dużych granicach, przeważnie są widoczne gołym okiem.

Są hermafrodytami. U jednego osobnika występują narządy rozrodcze męskie i żeńskie. Wyjątek stanowią gatunki z rodzaju Schistosoma, które są rozdzielnopłciowe.

Wszystkie przywry wytwarzają jaja uwalniane do środowiska

Cykl życiowy przywr

Mają jednego lub dwóch żywicieli.Pierwszym są wodne mięczaki lub lądowe ślimakiDrugim żywicielem mogą być ryby, kraby, raki lub drugi gatunek ślimaków.Żywiciel ostateczny - kręgowiec, zakaża się przez zjedzenie postaci inwazyjnej, która występuje w organizmie drugiego żywiciela pośredniego lub na roślinach.

W cyklu życiowym przywr występują następujące postacie: jajo, miracidium, sporocysta, redie, cerkarie, metacerkarie i postać dojrzała.Jaja - składane przez osobniki dojrzałe dostają się do środowiska zewnętrznego :

z kałem: Fasciola, fasciolopsis, Clonorchis, Schistosoma japonicum, S. mansoni

z moczem S. haemotobium

z plwociną: Paragonismus

Z nich w środowisku wodnym bezpośrednio lub w krótkim czasie uwalniają się formy larwalne.

Miracidium - Jest najczęściej formą wolno żyjąca, ale niezdolną do pobierania pokarmu. W okresie 24 godzin po wylęgu musi spotkać żywiciela

Sporocysta - W obrębie ciała ślimaka z miracidium wykształca się sporocysta. Z niej partenogenetycznie rozwijają się drugie pokolenie sporocyst lub redie

Cerkarie - Tworzą się partenogenetycznie z drugiego pokolenia sporocyst lub z redii.

Miracidium - Cerkarie opuszczają żywiciela. Czynnie wnikają do drugiego żywiciela pośredniego (ryb, skorupiaków słodkowodnych) lub żywiciela ostatecznego.

Metacerkarie - Cerkarie niektórych przywr przytwierdzają się do roślin i tworzą metacerkarie.

Fascjoloza

Choroba wywołana przez motylicę wątrobową - Fasciola hepatica.

Rozpowszechniona na całym świecie, przede wszystkim u zwierząt domowych: bydła, koni, owiec, świń, osłów, królików i dzikich: jeleni, saren, żubrów, słoni, małp, wielbłądów.

U człowieka pasożyt lokalizuje się w wątrobie i drogach żółciowych.

Motylica wątrobową - Fasciola hepatica kształt listkowaty, długość do 30 mm i szerokość do 13 mm.

W przewodach żółciowych składa dziennie około 6000 jaj, które są wydalane z kałem.

W wodzie wylęgają się miracidia, które wnikają do ciała ślimaków. W Polsce żywicielem pośrednim są ślimaki ziemno-wodne: m. in. błotniarka moczarowa

Cerkarie opuszczają ciało ślimaka i pływają w wodzie poczym przyczepiają się do roślin wodnych tworząc metacerkarie.

Ssaki zjadając takie rośliny zarażają się motylicą wątrobową.

Metacerkarie uwalniają się z otoczki w dwunastnicy, migrują do jamy otrzewnowej, a stąd po przebiciu torebki wątrobowej dostają się przez miąższ do przewodów żółciowych.

W przewodach żółciowych rozwijają się dojrzałe osobniki.

Epidemiologia

W świecie motylicą zarażonych jest około 50 milionów ludzi w Europie, Ameryce Środkowej i Południowej, Afryce i Azji.

Do zakażenie dochodzi w wyniku zjedzenia metacerkarii przyczepionej do roślin lub wypiciu wody w której znajdują się metacerkarie.

Możliwe jest zarażenie człowieka dojrzałą postacią w przypadku spożycia surowej lub niedogotowanej wątroby zwierząt chorych na fascjolozę.

W takich przypadkach przywry przysysają się do błony śluzowej gardła lub dalszych odcinków przewodu pokarmowego powodując stany zapalne i obrzęki.

Odruchy wymiotne przy takiej lokalizacji powodują wydostanie się pasożytów na zewnątrz wraz z wymiotami

W rozprzestrzenieniu choroby wśród ludzi duże znaczenie mają żywiciele rezerwuarowi, głównie owce.

Obraz kliniczny

W okresie wnikania i wędrówki w jamie brzusznej nie ma objawów.

Zmiany nekrotyczne tworzą się w czasie migracji przywr przez miąższ wątroby.

W ostrej inwazji występuje triada objawów:

Hepatomegalia

Nieregularna gorączka

Eozynofilia.

pokrzywka

mdłości i wymioty

żółtaczka

bóle mięśni i stawów

anoreksja.

W ostrej postaci stwierdza się zapalenie wątroby.

Obraz kliniczny przewlekłej fascjolozy

W przewlekłej chorobie nie występują objawy kliniczne do momentu uszkodzenia przewodów żółciowych i rozwoju stanów zapalnych.

Przy masywnych inwazjach może dojść do zaczopowania dróg żółciowych.

Niedrożność może spowodować nawet jedna przywra.

Podczas procesu regeneracyjnego komórki nabłonka pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych rozrastają się do światła dróg żółciowych.

Konsekwencją są zmiany zapalne powodujące bóle w nadbrzuszu i żółtaczka.

Diagnostyka

Potwierdzenie uzyskuje się po wykryciu w kale lub w treści dwunastniczej żółtych owalnych jaj z wieczkiem na biegunie.

W ostrej fazie przydatne są badania serologiczne: hemaglutynacja pośrednia, odczyn wiązania dopełniacza, ELISA.

Leczenie:

Bitionol w dawce 30-50 mg dziennie w dniach naprzemiennych przez 10 - 15 dni.

Opistorchoza

Opisthorchis felineus (przywra kocia) - długość 7-12 mm.

Pasożytuje w formie ostatecznej w kanalikach żółciowych ssaków mięsożernych, człowieka i świni.

Pierwszym żywicielem pośrednim jest ślimak Bithynia leachi.

W jego żołądku ze zjedzonych jaj przywry wylęgają się larwy - miracidia- które wędrują do jamy ciała.

Tu powstają kolejno sporocysty i redie.

Te ostatnie wnikają do wątrobotrzustki ślimaka, gdzie dają początek pokoleniu cerkarii.

Te następnie opuszczają ciało ślimaka i przez pewien czas pływają w wodzie, a potem przyczepiają się do ciała ryb, które są żywicielem pośrednim.

Są to przede wszystkim ryby karpiowate oraz miętus.

Cerkarie przenikają przez skórę ryby, dostają się do tkanki podskórnej i tu encystują.

Powstaje stadium metacerkarii.

Człowiek zaraża się przez zjedzenie tej ostatniej formy larwalnej w czasie spożywania zarażonej ryby.

Silna inwazja powoduje u człowieka bolesność i powiększenie wątroby, a także żółtaczkę.

Objawy kliniczne - są spowodowane stanem zapalnym w drogach żółciowych.

Zapobieganie:

spożywanie tylko dobrze gotowanych i uwędzonych ryb.

Klonorchoza

Choroba dróg żółciowych wywołana przez przywrę chińska Clonorchis sinensis.

Występuje endemicznie w Chinach, na Tajwanie, w Hong-Kongu, Japonii, Korei i Wietnamie.

Zwyczaj jedzenia surowych potraw z ryb jest rozpowszechniony w krajach Dalekiego Wschodu; tam też klonorchoza zdarza się najczęściej.

Może rozprzestrzeniać się wraz z importowanym mięsem ryb.

Opistorchis sinensis (lub Clonorchis sinensis) tzw. chińska przywra wątrobowa - długość 10-25 mm.

Ostatecznym żywicielem jest człowiek, pies, kot, królik i niektóre inne ssaki, u których pasożytuje w przewodach żółciowych wątroby.

Żywicielami pośrednimi są ślimaki Parafossalurus stratus, Bulinus fuchsianus i Alocinma longicornis.

W ich ciele wylęgają sie miracidia i odbywają dalszy rozwój do stadium cerkarii, które po opuszczeniu ciała ślimaka - poszukują w wodzie następnego żywiciela tj. ryb z rodzin Cyprinidae, Gobiidae, Anabantidae i Salmonidae.

W mięśniach ryb tworzą się otorbione meta cerkarie.

Przebiega zazwyczaj w postaci przewlekłej.

Objawy kliniczne pojawiają się na skutek mechanicznego drażnienia przewodów żółciowych.

Najpoważniejszą konsekwencją klonorchozy są nowotwory (cholangiocarcinoma), które występują u osób zamieszkujących obszary endemiczne.

Zapobieganie:

Zapobiega się przez nie spożywanie surowych, suszonych lub niedogotowanych mięs ryb lub raków.

---