Bezrobocie - oznacza sytuację, w której popyt na siłę roboczą jest mniejszy od jej podaży, czyli na rynku pracy występuje wolna siła robocza nie znajdująca możliwości zatrudnienia. Siła robocza= Bezrobotni + Zatrudnieni. Bezrobocie dzielimy na: frykcyjne - wynika z przerw w aktywności zawodowej spowodowanej zmianą miejsca pracy bądź wchodzeniem na rynek pracy ludzi młodych poszukujących swego pierwszego zajęcia; sezonowe - wynika z sezonowości produkcji w niektórych dziedzinach gospodarki bezpośrednio bądź pośrednio uzależnionych od warunków klimatycznych; strukturalne - wynika ze zmian struktury gospodarki, spowodowanych wprowadzeniem nowoczesnych technologii lub produktów wymagających odpowiednich umiejętności; cykliczne - koniunkturalne wynika z załamania gospodarczego spowodowanego spadkiem popytu na dobra i usługi. Ekonomiści badają rynek pracy posługując się określonymi miernikami takimi jak: współczynnik aktywności zawodowej - oblicza się jako procentowy udział siły roboczej w ogólnej liczbie ludności w wieku produkcyjnym, wskaźnik zatrudnienia - oblicza się jako procentowy udział pracujących w ogólnej liczbie ludności w wieku produkcyjnym, stopę bezrobocia - jako procentowy udział bezrobotnych w zasobach siły roboczej, naturalną stopę bezrobocia - jako procentowy udział ludzi chwilowo nie pracujących z własnego wyboru, lub zmuszonych przez krótki czas nie pracować na skutek zmian strukturalnych w gospodarce, w zasobach siły roboczej. Rząd stara się złagodzić skutki bezrobocia stosując aktywne i pasywne środki zaradcze. Aktywne - prace interwencyjne, publiczne, sezonowe; ochrona istniejących miejsc pracy i tworzenie nowych; kursy dokształcające lub zmieniające kwalifikacje; pożyczki na założenie nowych firm, organizację zatrudnienia u pracodawców zagranicznych. Pasywne - osłona socjalna dla bezrobotnych, promowanie pracy w niepełnym wymiarze godz.; obniżenie wieku emerytalnego.
Aktywne i pasywne środki walki z bezrobociem.
Sytuacja bezrobotnych w krajach bogatych i biednych różni się w istotny sposób. W tych ostatnich bowiem często nie istnieją dostateczne zabezpieczenia socjalne tej kategorii osób, przez co bezrobotny staje się człowiekiem zdanym na łaskę innych ludzi. Występowanie bezrobocia powoduje odsuwanie od głównego nurtu życia społecznego (marginalizacja) wielu osób, zwłaszcza młodzieży, ludzi starszych, osób o niższych kwalifikacjach, cudzoziemców. Marginalizacja ta rodzi kryzysy psychiczne, apatię, skłonność do przestępstw.
W ostatnich latach opracowywane są różnorodne programy walki z bezrobociem. Wielu ekspertów widzi w rozwiązaniu tego problemu w zasadniczym skróceniu czasu pracy oraz rozwoju zatrudnienia w usługach związanych z opieką społeczną, kulturą, oświatą, ochroną środowiska. Program ten może mieć zastosowanie głównie w krajach wysoko rozwiniętych. Kraje słabo rozwinięte, zwłaszcza w warunkach dużego przyrostu naturalnego i niedorozwoju gospodarczego, nie są w stanie zapewnić swym obywatelom odpowiedniej liczby miejsc pracy.
Mimo licznych trudności na drodze reformowania gospodarki Polska jest państwem, które w tempie efektywności zmian znalazło się w czołówce krajów Europy Środkowo - Wschodniej. Zbudowanie gospodarki rynkowej wymaga jednak zarówno konsekwentnej realizacji i kontynuacji zapoczątkowanych przeobrażeń systemowych, jak i przebudowy sfery świadczeń i zabezpieczeń społecznych.
Warunkiem prowadzenia reform rynkowych są zatem: przezwyciężenie recesji i wypracowanie długookresowego planu stabilizacji gospodarki, zdobycie szerokiego poparcia społecznego dla programu reform oraz korzystny dla polskiej gospodarki układ uwarunkowań zewnętrznych.
Państwo, aby wspomóc ludzi bezrobotnych organizuje różne formy pomocy w zakresie
pomocy doradczo - szkoleniowej, czyli:
organizowanie i finansowanie przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowanie;
prowadzenie poradnictwa zawodowego i poradnictwa pracy.
Pomoc szkoleniowa organizowana jest bezpłatnie lub na korzystnych warunkach finansowych.
pomocy finansowej, czyli:
przyznawanie i wypłacanie zasiłków szkoleniowych;
wypłacanie dodatków wyrównawczych;
przyznawanie i wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych;
udzielanie pożyczek ze środków Funduszy Pracy;
wypłata świadczeń przysługujących pracownikom (np. zasiłków rodzinnych);
finansowanie biletów kredytowych.
pośrednictwa pracy, czyli:
kierowanie obywateli polskich do pracy za granicą;
inicjowanie tworzenia dodatkowych miejsc pracy i ich finansowanie (subsydia)
inicjowanie, organizowanie i finansowanie prac interwencyjnych.
Państwo stara się przychodzić z pomocą ludziom pozostającym bez pracy. Formy pomocy są zróżnicowane. Pomoc finansowa aczkolwiek bardzo ważna ze społecznego punktu widzenia, gdyż zapewnia bezrobotnym i ich rodzinom elementarny poziom egzystencji - jest przejawem pasywnej polityki państwa na rynku pracy. Wynika ona z braku środków finansowych niezbędnych do realizacji programu aktywnej walki z bezrobociem (tworzenie miejsc pracy). Rodzaje bezrobocia wymagają różnych rozwiązań. Przejściowe bezrobocia można zmniejszyć dostarczając informacji na temat miejsc pracy - np. przez oferty Urzędów zatrudnienia. Manipulowanie wysokością wydatków państwowych i podatków może ograniczyć skalę wahań cykli gospodarczych; zmniejszając w ten sposób bezrobocie cykliczne i niektóre formy ukrytego bezrobocia. Zmniejszenie bezrobocia strukturalnego może wymagać wprowadzenia specjalnych programów szkolenia zawodowego.
Bezrobotnych przybywa, więc państwo więcej wydaje na zasiłki dla osób. Unia Europejska odnotowała , że przez to w Polsce spadły wydatki na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Jednym ze sprawdzonych sposobów zachęcenia firm do zatrudniania pracowników jest system pożyczek. Fundusze pożyczkowe działają dzięki środkom publicznym. Przewaga funduszy pożyczkowych nad innymi formami pozyskiwania kapitału polega na tym, że oferują tańszy pieniądz i nie wymagają tak wielu zabezpieczeń jak banki a procedura starania się o nie ,nie jest tak skomplikowana jak w przypadku programów pomocy zagranicznej. Takie są powody , dla których po pożyczkę powinien sięgnąć przedsiębiorca.
Polska Agencja Rozwoju Regionalnego