. Choroby układu nerwowego mogą mieć u swego podłoża zaburzenia fizyczne (objawy neurologiczne), którymi zajmuje się przede wszystkim neurologia, oraz zaburzenia czynnościowe (objawy psychiczne), które w większości zalicza się do psychiatrii. Niejednokrotnie objawy te współwystępują.

. Obserwacja funkcji nerwów czaszkowych

Mogą występować takie objawy, jak:

- upośledzenie węchu lub jego utrata wskutek uszkodzenia nerwu I ­

węchowego, a ściślej nerwów węchowych

- upośledzenie wzroku lub ślepota danego oka wskutek uszkodzenia

nerwu II - wzrokowego - w czasie urazu albo zapalenia nerwu

- podwójne widzenie, nieprawidłowe ustawienie gałki ocznej tub upo­śledzenie jej ruchów wskutek uszkodzenia nerwów ruchowych gałki ocznej ­III,. IV; VI; mogą także pojawić się zmiany w źrenicach, takie jak: roz­szerzenie źrenicy, zniesienie jej reakcji (sztywność źrenicy) lub zwężenie źrenic­ wraz z lekkim opadnięciem powieki i zwężeniem szpary powiekowej tzw objaw Hornera '- ..

- bóle twarzy; upośledzenie czucia tej okolicy w uszkodzeniu nerwu V­ trójdzielnego

- porażenie mięśni twarzy po stronie uszkodzenia nerwu VII - twarzo­wego -.objawia się tym, że chory nie może zmarszczyć czoła, zamknąć oka, wyszczerzyć zębów, a kącik jego ust jest opadnięty

- Upośledzenie słuchu lub głuchota, zawroty głowy, nudności wymioty, oczopląs

przy uszkodzeniu nerwu VIII - przedsionkowo-ślimakowego

- zaburzenia połykania i mowy przy uszkodzeniu nerwów: IX i X językowo-gardłowego

i błędnego; podrażnienie nerwu X, jako. że zawiera

także włókna przywspółczulne, powoduje zwolnienie akcji serca

- upośledzenie ruchów głowy, trudności w unoszeniu barku przy uszko dzeniu nerwu XI - dodatkowego

- zbaczanie języka w stronę uszkodzoną i zanik jego mięśni w jednostronnym porażeniu nerwu XII - podjęzykowego.

Obserwacja czynności układu

ruchowego .

Przy uszkodzeniu neuronu nich owego obwodowego obserwuje się porażenia

wiotkie (plegia) lub niedowłady wiotkie (paresis) mięśni, zniesienie odruchów głębokich i powierzchniowych, obniżenie napięcia.. mięśniowego oraz zanik mięśni wskutek ich całkowitej nieuczynności, po około. 3-6 tygodniach, od

momentu uszkodzenia. .

Przy uszkodzeniu neuronu ruchowego ośrodkowego (układu piramido­wego) obserwuje się porażenia spastyczne (plegia) lub niedowłady spas­tyczne (paresis) mięśni, wzmożenie odruchów głębokich, odruchy patolo­giczne, np. odruch Babińskiego, wzmożone napięcie mięśniowe (spastyczność). .

W zależności od tego, na jakim poziomie' nastąpiło uszkodzenie drogi

piramidowej, możemy obserwować' niedowład lub porażenie ograniczone do

jednej kończyny (monoplegia, monoparesa) lub jej części wskutek np.' urazów, guzów, krwotoków mózgowych części korowej,

W uszkodzeniu pnia mózgu powstają porażenia lub niedowłady połowicze

naprzemienne, w wyniku zaś obustronnego uszkodzenia pnia powstają pora żenia lub niedowłady czterech kończyn (tetraplegia tetraparesa).

Uszkodzenie rdzenia powoduje niedowłady lub porażenia obu kończyn dolnych (paraparesa; paraplegia).. .

Uszkodzenie torebki wewnętrznej powoduje porażenie lub niedowład prze ciwstronny (hemiparesa, hemiplegia). .

Przy uszkodzeniu układu pozapiramidowego obserwuje się: zmiany napię­cia mięśniowego (wzmożone - sztywność lub obniżone), ruchy mimowolne, . np. tiki, spowolnienie i bezruch. Chorzy z tymi zmianami siedzą często nieruchomo, mimika ich twarzy jest uboga, gestykulacja skąpa, chód powol­ny, drobnymi krokami. .

Przy uszkodzeniu móżdżku obserwuje się tzw. ataksję móżdżkową (bezwład). Chory nie może utrzymać równowagi, chodzi. na rozszerzonej podstawie, zatacza się, co przypomina chód pijanego. Poza tym jego mowa jest skandowana, ruchy niezborne, obszerne, charakteryzujące się w końcowej fazie drżeniem zamiarowym, które pojawia się przy zbliżaniu do celu. . Polega ono na rytmicznych, naprzemiennych. ruchach o nie­

wielkiej amplitudzie, głównie w dalszych. odcinkach kończyn. górnych, ale także może dotyczyć głowy. W niektórych chorobach mózgowych mogą pojawiać się drżenia patologiczne w spoczynku, po przyjęciu określonej pozycji. I

Tabela skutki uszkodzenia rdzenia kręgowego:

Odcinek szyjny rdzenia kręgowego: Porażenie czterokończynowe (tetraplegia spastyczna) Zaburzenia krążenia, ciężkie przykurcze, zaburzenia w oddawaniu moczu i stolca zatrzymania oddechu.

Powyżej C4: Porażenie przepony i mięsni międzyżebrowych Zatrzymania oddechu.

Na poziomie C4 lub poniżej: Porażenie mięsni międzyżebrowych Niewydolność oddechowa.

Odcinek piersiowy rdzenia: Spastyczne porażenie poprzeczne kończyn dolnych Przykurcze nóg, zaburzenia w opruznianiu pęcherza i jelit.

Odcinek lędźwiowy i krzyżowy rdzenia: Porażenie poprzeczne wiotkie, porażenie pęcherza moczowego i jelit Zanik mięśni kończyn dolnych

---