PH, 1) PRAWO HANDLOWE, semestr zimowy - pojęcie i charakterystyka przedsiębiorcy, rodz


PRAWO HANDLOWE

CECHY OBROTU HANDLOWEGO:

  1. co najmniej jeden z uczestników jest zobowiązany - bo prowadzi w sposób trwały i profesjonalny działalność gospodarczą, z której wynikają świadczone przez niego dobra i usługi

  2. cywilistyczny charakter prawa handlowego - prawo handlowe zaliczane jest do prawa prywatnego regulującego stosunki cywilnoprawne (stosunki o char. majątkowym i niemajątkowym między osobami fizycznymi i prawnymi, na zasadzie równości stron)

- jest „komercyjną nadbudową prawa cywilnego”

  1. masowość (koncentracja produkcji, handlu i usług), seryjność + szablonowość i typowość czynności handlowych

- szerokie zastosowanie wzorów umów i ogólnych warunków umów (zastępują tradycyjne techniki zawierania umów i określania wzajemnych praw i obowiązków)

- wzrost znaczenia zwyczajów i praktyk handlowych

  1. pewność i bezpieczeństwo obrotu - wyrazami i gwarantami są:

    1. teoria praw nabytych (+ zasada prawa międzyczasowego) - ustawy nowe gwarantują prawa nabyte pod rządami ustaw starych

    2. system rejestracji przedsiębiorców + jego jawność

    3. ochrona dobrej wiary osób trzecich

  2. wolność obrotu (wolność gospodarcza) - ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, Konstytucja (art. 20 i 22) - więc jest to zasada ustrojowa

+ swoboda umów (art. 3531 k.c.)

  1. internacjonalizacja obrotu

OBRÓT GOSPODARCZY - wymiana dóbr i usług (odbywająca się za pośrednictwem pieniądza) oraz towarzyszące jej stosunki prawne między jej uczestnikami

- brak stosunku nadrzędności (jak w stos. administracyjnoprawnych)

- brak uprawnienia jednego podmiotu do kształtowania sytuacji prawnej II podmiotu

PRAWO HANDLOWE - zespół norm, które regulują organizację (ustrój) przedsiębiorców oraz stosunki zobowiązaniowe powstające pomiędzy nimi a innymi podmiotami w obrocie gospodarczym krajowym i międzynarodowym

Źródła prawa handlowego

a) kodeks cywilny

b) kodeks spółek handlowych

c) inne ustawy, m.in. ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji z 1996 roku, prawo spółdzielcze z 1982, prawo bankowe z 1997, ustawa o NBP...

d) ogólne warunki i wzory umów + regulaminy

e) umowy

f) zwyczaj - powszechnie stosowana w danym okresie, danym środowisku i w danych stosunkach społecznych praktyka pewnego zachowania się

g) umowy międzynarodowe

PODEJMOWANIE i PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

ZASADY podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej:

  1. wolność gospodarcza - może podlegać ograniczeniom tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie

 ustawa o swobodzie dz.g. - przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w KRS albo do Ewidencji Działalności Gospodarczej + może być wymagane uzyskanie koncesji, zezwolenia, licencji lub wpisu do rejestru działalności regulowanej

  1. wolność i równość podmiotów obrotu

  2. wykonywanie dział. gosp. na zasadach uczciwej konkurencji

  3. poszanowanie dobrych obyczajów

  4. poszanowanie słusznych interesów konsumenta

USTAWA o SWOBODZIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (02.07.2004)

# przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w KRS albo do Ewidencji Działalności Gospodarczej (+ może być wymagane uzyskanie koncesji, zezwolenia, licencji lub wpisu do rejestru działalności regulowanej)

# spółka kapitałowa w organizacji może ją podjąć przed zarejestrowaniem, po podpisaniu umowy spółki (jest wtedy ułomną osobą prawną)

# wg art. 37 kc - jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru (chyba że przepisy szczególne .....)

a) Ewidencja Działalności Gospodarczej (usdg w tym względzie będzie obowiązywać dopiero od 01.01.2007, do tego czasu ustawa - Prawo działalności gospodarczej)

b) Krajowy Rejestr Sądowy - ustawa o KRS z 20.08.1997

c) rejestry pozasądowe: działalności regulowanej, dla przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych .....

CZYNNOŚCI HANDLOWE czynności przedsiębiorcy dokonywane

w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej

(mogą być nie tylko czynnościami prawnymi, ale także innymi działaniami przedsiębiorcy, które do niego się odnoszą i w sferze jego działalności gospodarczej wywołują określone skutki prawne)

Czynności handlowe w ujęciu kodeksu cywilnego: sprzedaż na raty, umowa leasingu, umowa agencyjna, umowa komisu, umowa przewozu, umowa spedycji, umowa ubezpieczenia, umowa składu, umowa dostawy, umowa kontraktacji, umowa o roboty budowlane, umowa rachunku bankowego

Czynności handlowe spoza kodeksu cywilnego: umowa kredytu, umowa licencyjna, umowa o rozpowszechnianie utworów, umowa sprzedaży konsumenckiej

Systematyka:

  1. prowadzące do przeniesienia własności

  2. regulujące korzystanie i używanie rzeczy / praw

  3. inwestycyjne

  4. regulujące przewóz rzeczy i związane z nim usługi

  5. regulujące pośrednictwo hamdlowe

  6. i inne

PRZEDSIĘBIORCA

# art. 431-4310 kc: przedsiębiorca to osoba fizyczna, osoba prawna i ułomna osoba prawna, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową

 działa pod firmą, którą ujawnia się we właściwym rejestrze (chyba że przepisy szczególne mówią inaczej)

- firma powinna się odróżniać od innych i nie może wprowadzać w błąd

- firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko + ewentualnie coś

- firmą osoby prawnej jest jej nazwa; zawiera określenie formy prawnej, może zawierać imię i nazwisko / pseudonim (za zgodą danej osoby)

- zmiana firmy wymaga ujawnienia w rejestrze

- w razie przekształcenia osoby prawnej można zachować dotychczasową firmę z wyjątkiem określenia formy prawnej

- firma nie może być zbyta, ale można upoważnić innego przedsiębiorcę do używania naszej firmy, jeśli nie wprowadza to w błąd

- w przypadku ZAGROŻENIA NARUSZENIA prawa do firmy przez cudze bezprawne działanie, przedsiębiorca może żądać zaniechania tego działania, a w razie DOKONANEGO NARUSZENIA - usunięcia skutków, złożenia stosownych oświadczeń, naprawienia szkody na zasadach ogólnych lub wydania uzyskanej korzyści

# art. 4 usdg - przedsiębiorca to osoba fizyczna (obywatele RP i cudzoziemcy z pełną zdolnością do cz.pr.), osoba prawna i ułomna osoba prawna, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą + wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gosp. (sama s.c. przedsiębiorcą nie jest)

# jeśli przedsiębiorcą jest osoba prawna, to (art. 35 kc), powstanie, ustrój i ustanie regulują właściwe przepisy + statut, jeśli natomiast przedsiębiorcą jest osoba fizyczna - zdolność prawną i do czynności prawnych reguluje kodeks cywilny (art. 8 - 32) + konieczne spełnienie wymagań przewidzianych w innych aktach prawnych

# osoba fizyczna (art. 8-32 kc) jako przedsiębiorca powinna prowadzić działalność gospodarczą we własnym imieniu + jej działalność podlega wpisowi do EDG

# osobą prawną (art. 33 kc) jest Skarb Państwa oraz każda jednostka organizacyjna, której osobowość prawną przyznają przepisy szczególne + ich działalność wymaga wpisu do KRS

# ułomne osoby prawne: spółka jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna

PRZEDSIĘBIORSTWO (art. 551 kc, znaczenie przedmiotowe) - zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej

obejmuje w szczególności: firmę, własność nieruchomości i ruchomości, prawa z umów najmu i dzierżawy, koncesje, licencje, zezwolenia, prawa własności przemysłowej i prawa autorskie, tajemnice, księgi i dokumenty

PROKURA (art. 1091 kc) - szczególny rodzaj pełnomocnictwa, które może być udzielone wyłącznie przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do KRS, wyłącznie osobie fizycznej o pełnej zdolności do cz.pr. (1 lub kilku łącznie lub oddzielnie)

- ale do zbycia przedsiębiorstwa + rozporządzania nieruchomościami wymagane jest pełnomocnictwo szczególne

ZAGADNIENIA OGÓLNE PRAWA SPÓŁEK

Kryterium rozróżnienia spółek handlowych i spółek cywilnych: opiera się na strukturze przepisów normujących dany rodzaj spółki  funkcjonowanie spółek cywilnych - art. 860-875 k.c., a spółek handlowych KSH i ustawy szczególne

KSH reguluje spółki osobowe (jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna) i kapitałowe (S.A. i zoo). Podział na spółki osobowe i kapitałowe opiera się na kryterium ich substratu i działalności:

a) substrat osobowy (wspólnicy)  SPÓŁKI OSOBOWE: osobista majątkowa odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki i osobiste prowadzenie spraw spółki

 brak osobowości prawnej

b) substrat rzeczowy (kapitał)  SPÓŁKI KAPITAŁOWE: posiadają osobowość prawną i za swoje zobowiązania odpowiadają własnym majątkiem, z wyłączeniem osobistej odpowiedzialności wspólników

 wspólnicy na ogół są odsunięci od bezpośredniego prowadzenia spraw spółki (robi to zarząd) i od bezpośredniej kontroli jej działalności (to robi rada nadzorcza lub komisja rewizyjna)

 wspólników reprezentuje zgromadzenie wspólników / walne zgromadzenie

SPÓŁKI JEDNOOSOBOWE - dopuszczalne, mimo że z gospodarczego punktu widzenia spółka to zrzeszenie kilku osób mających na celu wspólne prowadzenie przedsiębiorstwa zarobkowego lub osiągnięcie wspólnego celu gospodarczego w inny sposób

SPÓŁKI OSOBOWE

1) SPÓŁKA CYWILNA (SPÓŁKA PRAWA CYWILNEGO)