56092

pouczał, lecz poprawiał, nie napełniał wiedzą, łecz zaprawiał w cnocie. Bez wątpienia jest Logos również nauczycielem [...]. Tak jednak jak do uzdrowienia chorego ciała trzeba lekarza, tak znów do uzdrowienia chorej duszy trzeba wychowawcy, aby uleczył nasze afekty. Dopiero gdy lekarz spełni swe zadanie, nauczyciel może wprowadzić oczyszczoną duszę w tajniki gnozy

I...J•

(Pedagog I, 1)

Przeciwko strojnisiom

„Pretensjonalność rozpowszecłuiiła się już tak dalece, że nie tylko niewiasty jej ulegają, ale nawet mężczyźni na nią chorują. Powiadam „chorują”, bo przecież nie można chyba uważać za ludzi zdrowych tych mizdrzących się stiojnisiów, zgnuśniałych i zniewieściałych, co to sobie włosy strzygą niby niewolnicy lub prostytutki, wykwintnie się ubierają, żują balsamiczną żywicę, namaszczają pachnidłami. Wszak już z samej ich twarzy można wyczytać, że ci wrogowie owłosienia, sami włosów pozbawieni, wstydzący się męskiej ozdoby, a ufryzowani nie gorzej od niewiast, to cudzołożnicy, niewieściuchy, całkowicie oddani miłostkom zarówno z kobietami, jak z chłopcami [...]”.

(Pedagog III, 3)

3. Stromaty (Kobierce)

Najważniejsze działo Klemensa. Jest pracą egzegetyczno-kiytyczną, skierowaną do chrześcijan i mającą na celu wyjaśnienie doktryny chrześcijańskiej. Sporo miejsca poświęca doskonałości chrześcijańskiej (gnoza), która opiera się na doskonaleniu osobistym i doskonaleniu darów, szczególnie wiary, otrzymanych od Ducha św. Można w nim zauważyć misteryjność przekazu nauki.

„Gnoza to po prostu uzupełnienie doskonałości człowieka jako człowieka przez wiedzę o rzeczach Bożych, rzutującą na całe jego nastawienie, postępowanie i myślenie tak, że pozostają one w zgodniej harmonii zarówno z tym, co ludzkie, jak z tym, co boskie. Gnoza dopełnia wiarę: przez gnozę człowiek wierzący staje się człowiekiem doskonałym. Bez wątpienia, wiara stanowi cenne dobro w duszy człowieka: kto wierzy, ten niezależnie od wszelkich poszukiwań uznaje istnienie Boga i wielbi Go jako realną rzeczywistość. Toteż od wiary należy zacząć. Wzrastając w niej jednak, trzeba potem starać się za łaską Bożą, wznieść jeszcze wyżej - do gnozy.

Gnoza różni się od mądrości wyuczonej. Wprawdzie gnoza jest zawsze również mądrością, ale mądrość nie zawsze jest od razu gnozą. Do nabycia mądrości wystarczą słowa nauczyciela, gnoza natomiast opiera się na fundamencie wiaty w Boga [...]”

(Stromaty VII, 10)

Inne: Który człowiek bogaty może być zbawiony, Wypisy zTcodota.

Nauka:

•    W filozofii greckiej (w dużej części „skradzionej ze Starego Testamentu”) jest zawarta nauka przygotowująca do przyjęcia Chrystusa.

•    W przeciwieństwie do gnostyków głosi harmonię w relacji wiary do wiedzy. Punktem wyjścia filozofowania zmierzającego do poznania jest wiara. Głosi „chrześcijański gnostycyzm”.

•    Początkowo głosił naukę o wieczności materii świata, później Boga nazwał przyczyną istnienia wszystkich rzeczy.

•    Grzech Adama był jedynie złym przykładem dla potomnych.