54174

1. Charakterystyka okresu

Monarchia stanowa była ftma państwa feudalnego, która pofiwila s»e po przemycaniu rozbicia dz^łmcowejao. Głównymi cechami charakteryzuj ^cymi tę Inrmę iivro|ową hyiy wprosi whetry monarn/rj. rn/s/er/mie się -/atbri państwowych i związana z tym rozbudowa aparatu państwowego, występowanrc zorani: znwanych i upruywlep danych stanów mających współudział we władzy pań .slwnwcj, icalizująrych go popr/rz zprunodzenia stanowe i samutząd lokalny.

C»strw?nunxinsrdiii.<annwn w Polscr określa uę :ay Ycśncj tu lata 1320-MH a więc od korumiji NTudysiawa Łokietka po przywileje rucszawikic Ziednoczone praez Łokietka Królestwo Rikkirs 4 je^tyfaHTe&rinri pińskiłi IW.i jego jpanirami pcwtonal 'śłąsk (podkgły Czechom). Pomorze Zach: Kinie (jako samodzielne księstwo podporządkowane Cesarstwu}, Zjccu Lubuska (weszła w skład Drandenbuijcu). Lu *10, ho tylko :aosunkicm lennym związane z PoWcą było Mazowsze {łnknrpoorwane Sopnm*s> w skład Królestwa w na.4ępmym okres i c -hti Iłód. 14?6, li95 1529). Pracz cały okres monarcha stanowej poza gramami Królestwa puueawaki Pumor/e (kbń-•due 1 Zioną Chiimińjka ;nkotporowa.x> (c tereny w Aład Królestwa w 1454 t, faktycznie przyłączono te dopieni W 1466 r. W okroac tym rurtypujr ekspansja trryto-ralna Polski ru wschód Przejawem tej poiiryki jest włączenie Rusi ILdxkiq (1341 IM9). * takie, przynajmniej w oyii, unt» poMco-bcwslu.

■*" okresie tym panujący skupił w swym ręku znaoną Iłcrfó uprawnień. stanowił prawo, .-iłifrjł w najwyżej Instancji, kierował rozhuclowywiuBi ciągle adaiini sinieją państwową, uprawiał politykę ekonomiczną na skale całego państwa, kleru wal politykę zagra mcmi. CaloSÓ praw służących monarsze przenuazonn coraz c7cf^x na kornnę Wiązało \ię to / odeyfriem c*ł putry-monialnci zasady władzy państwowej. Pojęcie komy stało się pojęciem prawa publicznego. Prawa k<xorr t>vły niezbywalne. Król je tyfco realzowal. W żadnym wypadku nie mójjl

kii usar/upiad

Władza murutdiy była ognnicztftt przez udział «*c władzy państwowej uprzywdejtiwaoych daru W, zwiiszr/a oJathly, a ohok praw koniny istniały prawa stanów. S ta n y, to jtrujry społeczne okrcdanc przez prawni, wyposażone w prawu (przywileje dziedzicznie Im przysługujące. Stany nic były hermetycznie zamknięte. 3 niektóre z nich byty wręcz otwarte (duchowieństwo). Stanów me mo2na identyfikować /, k bisami społecznymi W rantach poszczególnych stanów istniały zawsze istotne podziały świątkowe Stanem najbardziej zamkniętym był stan szlachecki 'CP zamknięciu lego stanu zainteresowane było równe z państwo (z uwagi na przywileje pudatkowe tq grupy). Stąd tez przyjede zasady, ze człunluem sunu szkuhedetego rayaajc idę pracz urodzrnk- w Jk-jjo obrębie, a jedynym uprawnionym rlo natlanh praw szlacheckich - nobilitacji - jest monarcha

Instytucjonalną formą wypowiadania * stanów 1 uczestniczenia Ich wr wb dzy państwowej stały mc zgromadzenia stanowo, du kompetencji kióryth należały pnoolc wszyjdeim uprawnieni podatkowe

Specyftcoią cechą poUcicj monanhh stanowej łiył fakt. żr dominują* ą rolę odgrywał oan szhchecłci 7. uwagi na słabość miast t mieszczaństwa królowie opicrałi się przede wszystkim na bardzo hr/nym u nas stanie szlacheckim. który uzyskując coraz to Iłowe przywileje tmągruJ |*4ną liegniioiiie w |uń->lwie Ib twjd to również fakt. ze cała .©Jachu byb. przynajmniej formalnie, jedmhu warstwą i tworzyła jedną zamkniętą całość - comrurJus nobttium.