56764

•    Wielki strach (1980) - ponieść autobiograficzna nawiązująca wspomnieniami do miasta młodości. Stryja i przeżyć w okupowanym przez Sowietów Lwowie

•    Echo (1988).

•    Ostatnią książką Stryjkowskiego stało się „Milczenie” (wyd. 1993), mówiące o miłości homoseksualnej - będące swoistym wyznaniem własnej tożsamości pisaiza. „Milczenie jest utworem konfesyjnym, odważnym, prowokującym - pisała o książce Helena Zaworska. - To milczenie jest pełne krzyku, tak jak miłość podobna jest tu do nienawiści". W rozmowie z „Rzeczpospolitą” Stryjkowski odsłaniał intymną część swego życia mówiąc m in.: „Miałem życie niełatwe. Upływało mi ono, także moja młodość — w obawie, by nie wydało się kim jestem ".

Najhardziej znane opowiadania:

•    Imię własne (1961),

•    Tommaso del Cavaliere (1982),

•    Syriusz (1984),

•    Wielki strach (1990).

W międzywojennej rzeczywistości procesy asymilacyjne ludności żydowskiej miewały skomplikowany przebieg. Popularny w tym czasie ruch syjonistyczny dla wielu młodych ludzi pochodzenia żydowskiego stanowił nadzieję na lepszą przyszłość, zwłaszcza w obliczu nasilającego się w Polsce antysemityzmu, czy trudnego startu życiowego w czasacli kryzysu. Podobnie było w przypadku komunizmu. Stryjkowski uległ obu tym ideologiom. Został członkiem nielegalnej Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy, za działalność komunistyczną był przez rok więziony. Niezależnie od powodów, dla których młody Stryjkowski uwierzył w komunizm i pierwszych sygnałów świadczących o utopijności systemu, któremu pozostawał wiemy, rozliczenia z przeszłością nadejdą znacznie później, wiele lat po w^fojnie, gdy w 1966 roku odda legitymację partyjną w proteście przeciwko usunięciu z partii Leszka Kołakowskiego, a później napisze „Wielki strach” - powieść o wymownym tytule, której akcja toczy się we Lwowie lat 1939-1941.

Po wybuchu wojny pisarz przedostaje się do Lwowa. Pracuje w „Czerwonym Sztandarze”, pisze m in. reportaże z fabryk. Po najeździć Hitlera na ZSRR ucieka dalej na wschód. W Moskwie, gdzie sprowadziła go Wanda Wasilewska, dosięga go wiadomość o upadku powstania w warszawskim getcie.

W tym czasie powstają „Glosy w ciemności”, które ukażą się jednak dopiero w 1956 roku. Przedstawiony w książce świat galicyjskiego małego miasteczka w przededniu wybuchu I Wojny Światowej jest pretekstem do pokazania środowiska żydowskiego - jego obyczajów, które równocześnie stają się przyczyną izolacji. Społeczność opisana przez Stryjkowskiego żyje własnym życiem, zamknięta we własnej kulturze i obyczajach, zdeterminowana przez religijne nakazy, które uniemożliwiają kontakt z żyjącymi tuż obok Polakami i Ukraińcami. Jednocześnie widać objawy wyłamywania się z owego schematu. Główny bohater, miody Aronek buntuje się przeciwko rzeczywistości, w której żyje. Ale uwolnienie się od owego świata, od kultury dzieciństwa, jest w pewmym sensie wyborem tragicznym - nic wiadomo, czy oznacza lepszą przyszłość, na której ciążyłoby przecież piętno odrzucenia własnych „korzeni” To także konieczność odpowiedzi na pytanie, które nieobce było autorowi książki - czy pozostać w kręgu własnej kultury, czy zgodzić się na asymilację.