61155

I. Teorie motywacji

Dzisiaj, kiedy dorobek psychologii i socjologii jest znaczny, można zorientować się, iż poszukiwania mechanizmów motywacyjnych opierają się na pewnych ogólnych koncepcjach człowieka.

Jeden nurt    tych poszukiwań wypływa z koncepcji

psychodynamicznej, w której główną rolę odgrywają wewnętrzne siły dynamiczne zwane popędami i potrzebami. Chęć do pracy zależy tu od potrzeb człowieka i ich zaspokajania.

Drugi nurt wiąże się z koncepcją behawiorystyczną, w której istotne znaczenie przypisuje się bodźcom zewnętrznym, środowiskowym. Zachowanie człowieka jest reakcją na te bodźce i od nich zależy chęć do pracy, czy nauki. Trzeba więc badać, które z nich zachęcają, a które zniechęcają ludzi i pod tym kątem ją organizować.

Ostatnio coraz więcej wagi przywiązuje się do trzeciej koncepcji człowieka, tzw. poznawczej, w której ważną rolę odgrywa świadomość. W niej bowiem syntetyzują się wszystkie elementy tak wewnętrzne, jak i zewnętrzne, zarówno przeszłe, jak i przyszłe, wpływając ostatecznie na decyzje i zachowanie się. W syntezie tej przypisuje się ważne znaczenie motywacyjne dostrzeganym wartościom oraz możliwościom, przy czym wartością jest to, co określa kierunek aktywności człowieka, zaś możliwościami wszystko to, od czego zależy osiągnięcie wartości.¹

Wszyscy miewamy własne zdanie o motywach ludzkiego działania, a pewien zasób wyrobionych poglądów na te sprawy pomaga nam w codziennym życiu. Często zadajemy sobie pytanie, czego dana osoba pragnie, co mogłoby na nią wpłynąć, co byłoby dla niej ważne. Obrotny sprzedawca dobrze wie, kiedy odwołać się do oszczędności, kiedy zaś do potrzeb wyższego standardu życia. Lekarz, który zapomina, że pacjentom potrzebna jest jego życzliwość, nie tylko lekarstwa, spostrzega po pewnym czasie, że jego praktyka się kurczy.

Jakie zatem czynniki powodują ludźmi, skłaniają ich do określonego działania? Cóż to takiego jest motywacja? Najprościej byłoby powiedzieć,

1

F. J. Lis. Człowiek w procesie pracy, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych Warszawa 198Z s.48-49