75014

Grupy interesu (Lobby)

Wzrost zadań współczesnego państwa przyczynia się do rozszerzenia zakresu kompetencji jego organów i obejmowania nim coraz to nowych dziedzin stosunków społecznych. To z kołei komplikuje relacje zachodzące pomiędzy organami państwa i społeczeństwem, implikując powstanie różnego rodzaju organizacji pośredniczących, innych niż partie polityczne, a pragnących oddziaływać na organy państwowe tylko w kierunku realizacji określonych celów, interesów, załatwienia konkretnej sprawy i- niedążących do zdobycia władzy. Tą ostatnią cechą różnią się one istotnie od partii politycznych. Kolejna różnica tkwi w tym. że chociaż partie również reprezentują określone interesy, to cele. które chcą osiągnąć, mają szerszy zakres podmiotowy (dotyczą z reguły większych liczbowo grup. warstw społecznych) i przedmiotowy (dotyczą różnych dziedzin życia politycznego, społecznego i gospodarczego) niż interesy promowane przez te organizacje pośredniczące. Szczególne miejsce wśród nich zajmują grupy interesów (związki interesów, grupy nacisku, grupy i presji). Są to grupy osób połączonych wspólnotą interesu i wpływających dla jego realizacji na organy państwowe. Chodzi tu oczywiście o grupy działające przez dłuższy czas i będące w stanie systematycznie wywierać wpływ na organy państwowe. Często przedstawiciele takich grup spotykali się z parlamentarzystami w kuluarach parlamentu (stąd nazwa lobby) i tam przekazywali im swoje postulaty oraz uzgadniali ewentualne świadczenia z ich strony na rzecz danego parlamentarzysty w zamian za poparcie ich interesów.

W wielu krajach instytucja lobbyingu odgrywa obecnie duża rolę. Grupy interesów starają się oddziaływać nie tylko na parlamenty, ale także na organy egzekutywy, samorządy, czy też ponadnarodowe organy Unii Europejskiej. Czynią to w tak różnorodnych formach, że nawet wymienienie ich wszystkich jest trudne. Do najczęściej występujących należą: opiniowanie projektów ustaw, akcje propagujące określone poglądy w środkach masowego przekazu, subwencje finansowe w wyborach udzielane poszczególnym partiom lub kandydatom, strajki, demonstracje, blokady dróg itd. Warto przy tym pamiętać, że lobbying jest z jednej strony działaniem wielopłaszczyznowym. Jedna organizacja może korzystać z różnych form. działania różnych organizacji mogą się na siebie nakładać i przez to wzmacniać, bądź zajdzie zjawisko odwrotne -różne grupy interesów będą ze sobą rywalizować dążąc do realizacji przeciwstawnych celów, co z kolei osłabia znaczenie organizacji lobbistycznych.

Powszechnie uznaje się. że znaczenie grup interesów w danym państwie i relacje między nimi a organami władzy publicznej wyznacza kultura polityczna w danym społeczeństwie. Stąd w szeregu państw lobbying, mimo że odgrywa dużą rolę. jest nieuregulowany prawnie. Z kołei w innych państwach wzrost znaczenia grup nacisku sprawił, że ich działalność poddano regulacji prawnej. Wyróżnić tu można trzy modele prawnego unormowania lobbyingu:

1)    rozbudowanej regulacji konstytucyjnej i ustawowej:

2)    rozbudowanej regulacji ustawowej i jedynie fragmentarycznej regulacji konstytucyjnej;

3) fragmentarycznej regulacji ustawowej i braku regulacji konstytucyjne