Zapoczątkowane zmiany w fazie proestrus, w estrns nasilają się jeszcze bardziej. Pod wpływem estrogenów następuje intensywny wzrost naczyń i gruczołów endometrium macicy, które produkują wydzielinę. Fazę te zwano poliferancyjną. Nabłonek jajowodu wydziela śluz, a w pochwie rogowacieje i złuszcza się nabłonek. W fazie estrns nasilają się objawy popędu płciowego i samica dopuszcza samca do kopulacji [estrus-ruja]. Bydło 2-30h owca 29h u innych gatunków liczona w dniach.
W fazie metestrus pęknięty po owulacji pęcherzyk jajnikowy przekształca się w ciałko żółte (corpus luteum). Hormon Lh(lu tropina) wpływa na przekształcenie komórek folikulamych (pęcherzykowych) w komórki luteinowe ciałka żółtego, a hormon LTH - laktotropowy (prolaktyna) przysadki mózgowej pobudza komórki ciałka żółtego do wydzielania hormonu ciałka żółtego - progesteronu. Progesteron przygotowuje endometrium macicy do przyjęcia zarodka poprzez dalszy wzrost endometrium i obfite wydzielanie gruczołów macicznych. Zmiany te nazwano fazą sekrecyjną lub lutealną cyklu macicznego. W pochwie ulega w tym czasie regeneracji uprzednio złuszczony nabłonek.
W przypadku zapłodnienia jaja (oocytu 2rz) powstaje w jajniku ciałko żółte zwane ciążowym i nadal wydziela progesteron, wpływający na dalsze zmiany w endometrium macicy prowadzące do inplantacji czyli zagnieżdżenia zarodka. Wydzielanie progesteronu przez ciałka żółtego utrzymuje się do około połowy ciąży a potem jego funkcje przejmuje łożysko. Przy braku zapłodnienia, ciałko żółte jajnika zwane jest ciałkiem żółtym rzekomym u człowieka menstruacyjne, które ulega stopniowemu uwstecznieniu, tj. luteolizie i przestaje wydzielać progesteron. Luteolizę powodują czynniki luteolityczne, wytwarzane w endometrium macicy.
Są to: prostaglandyna z grupy PGF2 alfa, a także do tych czynników należy leukotrien Cu.
W przypadku zapłodnienia kontakt zarodka z endometrium macicy hamuje wydzielanie czynników luteolitycznych. Gdy nie ma zapłodnienia następuje faza diestrus lub anestrus. Jest to faza inwolucji macicy, czyli cofanie się zmian jakie wystąpiły podczas poprzednich faz. Brak progesteronu oraz działanie hormonów gonadotropowych przysadki mózgowej pozwalają na wzrost i dojrzewanie nowego pęcherzyka lub pęcherzyków jajnikowych i rozpoczyna się następny cykl.
Ostatnio wykryto szereg lokalnych jajnikowych regulatorów syntezy i wydzielania hormonów płciowych, jednym z nich są cytokiny, wśród których ważny jest czynnik wzrostu oraz hormony takie jak melatonina szyszynki mózgowej, oksytocyna, prostaglandyny, somatostatyna i hormon wzrostu