76586

AGRESJA JAKO POPĘD ®

Teoria frustracji-agresji sformułowana przez grupę badaczy z Yale Uiiiversity (Dollard i in.. 1939), głosiła, iż każda agresja jest wynikiem frustracji, zaś każda frustracja rodzi tendencję do agresji.

FRUSTRACJA to zablokowanie skierowanej na cel aktywności organizmu, bądź też stan wewnętrzny wynikający z napotkania takiej przeszkody.

Wzbudzana frustracją tendencja do agresji jest tym większa:

S im większa jest wartość zablokowanego celu,

S im bardziej osiągnięcie tego celu jest przez daną frustrację uniemożliwione S im większa liczba działań zostaje zablokowana Pobudzenia wywoływane różnymi frustracjami mogą się kumulować w organizmie.

Jeżeli strach jest wystarczająco duży, by zahamować agr esję kierowaną na sprawcę frustr acji, następuje albo przemieszczenie, albo zmiana postaci agresji. PRZEMIESZCZENIE AGRESJI polega na jej skierowaniu na inny obiekt zagrożony słabszą karą (np. sfrustrowany przez szefa mąż kieruje swoją wrogość nie na niego, lecz na żonę). ZMIANA POSTACI AGRESJI polega na jej zastąpieniu inną reakcją agresywną, słabiej zagrożoną karą (zamiast otwarcie atakować żonę, mąż opowiada złośliwe dowcipy o kobietach).

Następstwem frustracji jest nie tylko agresja, ale przede wszystkim nasilenie zachowań ukierunkowanych na usunięcie przeszkody, a także:

S REGRESJA (pod wpływem frustracji zachowanie dzieci ulega prymitywizacji i upodabnia się do zachowania dzieci młodszych)

S FIKSACJA (uporczywe powtarzanie jakiejś reakcji niemającej instrumentalnego znaczenia)

S APATIA i wycofanie się, redukcja samego napięcia bez prób zmiany jego źródła (alkohol, narkotyki), a nawet zaburzenia psychosomatyczne.

Nie każda frustracja prowadzi do agresji, lecz tylko niektóre jej rodzaje. Frustracja nasila agresję szczególnie bądź wyłącznie wtedy, kiedy jest ona ARBITRALNA, tj zamierzona przez sprawcę, choć niczym nieuzasadniona.

Dodatkowym czynnikiem, który musi frustracji towarzyszyć, by doprowadzała ona do agresji, są SYGNAŁY WYWOŁAWCZE AGRESJI - bodźce skojarzone z czymiikami wzbudzającymi gniew aktualnie lub w przeszłości. Własność takiego sygnału mogą mieć też obiekty' mające jakiś związek z agresją w ogólności.

W rzeczywistości frustracja me jest ani konieczna do wystąpienia agresji, ani sama w sobie do tego nie wystarcza. Nie znaczy to, że między frustracją i agresją nie ma związku. Często faktycznie wspólwystępują one ze sobą, ale wcale nie zawsze.

AGRESJA JAKO REZULTAT UCZENIA SIE ©

Koncepcja zakładająca, iż agresja jest wynikiem jej uczenia się za pośrednictwem procesów warunkowania sprawczego i modelowania. WARUNKOWANIE SPRAWCZE jest procesem, przy pomocy którego organizm uczy się znaczenia pierwotnie obojętnej reakcji, a więc tego, że spr awia ona pojawianie się pożądanych stanów rzeczy. Jeżeli po jakimś zachowaniu następuje nagroda, szansa pojawienia się tego zachowania w przyszłości rośnie.

Ważnym rodzajem nagrody jest w kontekście agresji REDUKCJA NIEPRZYJEMNYCH STANÓW PSYCHICZNYCH. Agresja często stanowi odpowiedź na nieprzyjemną