81985

fińskie, c. mobilne jednostki z grupy pierwszej, d. kupcy, rzemieślnicy, szlachta i burżuazja z basenu morza bałtyckiego

•    Przełom XV i XVI w - walki między sygnatariuszami unii kalmarskiej, wojna z Księstwem moskiewskim o Iwanogród

•    XVI w - pojawenie się ruchów reformacyjnych w Europie. W Finlandii zostaje osłabiona pozycja kościoła katolickiego, powstają dążenia do wprowadzenia w szkolnictwie i liturgii języków lokalnych, narodowych. Czołowa postać to Mikael Agricola- Finowie zawdzięczają mu przekłady Nowego i części Starego testamentu(1548), uważa się go za twórcę fińskiego języka literackiego. W 1554 król szwedzki Gustaw I waza utworzył nową diecezję w Viipuri.

•    Koniec XVI w - walki z Danią i Wielkim księstwem moskiewskim, walki o tron w Szwecji. Rezultatem było pewne usamodzielnienie się Finlandii i wzrost jej znaczenia w ramach Szwecji.

•    1584- król Jan III nadał Finlandii tytuł wielkiego księstwa, helsinki uzyskały prawa miejskie, wyspy alandzkie uzyskały status namiestnictwa bezpośrednio podległego koronie

•    1611- na tronie szwedzkim zasiada Gustaw II Adolf- przejście do absolutyzmu i centralizacja władzy

•    Lata 20 XVII w - reformy administracyjne w Szwecji, łącznie z Finlandią podzielono ją na 16 okręgów, ówczesna ludność Finlandii to 350 tys z czego szwedzkojęzyczni to 73 tys

•    1684- wyspy alandzkie i okręgi Abo i Bjomeborg zostają przyłączone do Finlandii(choć wyspy nadal miały prawo wyboru swoich posłów do parlamentu w Sztookholmie

•    1640 w Turku zostaje założony uniwersytet tzw Abo Academy , wykłady odbywały się po łacinie i szwedzku , kadra profesorka i studenci przeważnie byli szwedzkojęzyczni.

•    1642- pierwsze tłumaczenie całości biblii na szwedzki

•    1649 profesor Eskillus Petraeus wydał pierwszą gramatykę języka fińskiego

•    Od 1649 roku szkolnictwo oparte było wyłącznie na języku szwedzkim

•    1676- ostatnie odrębne posiedzenie przedstawicieli poszczególnych stanów fińskich

•    Fiński zostaje powoli wypierany z kościoła, sądów, administracji, wojska. Zmiany nazwisk i nazw miejscowości z fińskiego na szwedzki, szlachta i burżuazja ulegają szwedyzacji

•    Kryzys agrarny, masowe ucieczki chłopów z gospodarstw

•    Wojny z Rosją, Danią, polską i Saksonią doprowadziły do wyniszczenia kraju, głodu i epidemii

•    Protesty linów którzy obawiali się potęgi Rosji, niezdolności Szwecji do obrony Finlandii, krytyka uniformizacyjnej polityki Szwecji

•    Finowie nie chcieli odłączyć się od Szwecji aJe dążyli do zachowania odrębności kulturalnej i powrotu autonomii. Czołowa postać- Daniel Juslenius profesor uniwersytetu w Turku, autor pieiwszego słownika języka fińskiego

•    Klęska Szwecji w wojnie północnej z Rosją pogłębiła niezadowolenie finów(l700-21)

•    W1714 rosja na krótko zajmuje wyspy alandzkie

•    Królowa Ulryka Eleonora przywróciła funkcjonowanie fińskiego aparatu administracyjnego, kościelnego i wojskowego i przyznała pewne ulgi w handlu zagranicznym - rozkwit Helsinek, Porvoo i Tammisaari

W. Konarski „Prawno-edukacyjny status mniejszości szwedzkojęzycznej w Finlandii"

•    Finlandia uzyskała niepodległość w 1917 roku

•    Fińskojęzyczni Finowie jak i szwedzkojęzyczni uznają siebie za jeden naród

•    Od połowy XII w obszar Finlandii był celem wypraw krzyżowych inicjowanych przez Szwecję. Konsekwencją był stały napływ osadników ze Szwecji, utworzyli oni zwarte skupiska osadnicze na południu oraz środkowym i południowym zachodzie Finlandii.

•    Aż do 1809 terytorium Finlandii znajdowało się pod panowaniem szwedzkim. W okresie tych rządów wzmacniała się pozycja ludności pochodzenia szwedzkiego w polityce, gospodarce i kulturze, zajmowali oni najważniejsze funkcje , szwedzki miał status języka urzędowego, a fiński występował na skalę ograniczoną