80140

Teoria prawa w nazistowskich Niemczech i faszystowskich Włoszech:

a)    krytyka legalizmu i legi tymi /.mu władzy państwowej:

Wiadomo, że faszystowscy doktrynerzy. przywódcy z niechęcią spoglądali na kwestie prawa, na instytucje prawne, preferując bardziej skuteczność działania, czyn, aktywizm. Owa pogarda dla pozytywistycznej koncepcji „państwa prawa" nie jest wyłącznie wymysłem ideologii faszystowskich, już w^r okresie Republiki Weimarskiej ostro poddawano krytyce myśl pozytywistyczną

1) Carl Schmitt: (1889-1975), profesor prawa państwowego i teoretyk polityki, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli krytyki legalizmu i legitymizmu władzy państwowej, autor książki pt. „O pojęciu polityczności”.

• poglądy Sclunitta:

powoływał się na tradycje myślenia Machiavellego i Hobbesa

uważał, że myślenie pozytywistyczne, zakładające oddzielenie prawa od polityki, jest nonsensem i ideologicznym usprawiedliwieniem dla demokracji (politykę pojmował jako działanie oparte na podstawowym rozróżnieniu wroga i sojusznika)

państwo, jego zdaniem, miało być wyrazem jedności społeczeństwa, zorganizowanego przeciw wiogom (państwo ma za zadanie ochronę społeczeństwa, stąd musi mieć nieskrępowaną władzę)

uważał, że suwereimość państwa wyklucza podleganie prawa - idea państwa prawnego prowadzi nieuchronnie do zagłady' samego państwa

teoretyczne wywody Schmitta negowały' takie pojęcia jak legalizm i legitymizm władzy: władza jest poiządkiem faktycznym, a nie prawnym; krytykował również abstiakcyjność norm prawnych

krytykował parlamentrayzm

b)    nauka prawa w nazistowskich Niemczech:

W liitlerow^kich Niemczech pozostawiono w mocy wiele przepisów i ustaw z minionego okresu, nie zmieniono nawet konstytucji, choć dokonano istotnych korekt. Pod kontrolą nowego reżimu znalazły się wszelkie instytucje państwowe, które w normalnych demokratycznych warunkach służyłyby ochronie praw' i wolności obywateli (np. Reichstag). Waito pamiętać o ogromnej niechęci nazistów do wszelkich definicji i instytucji prawnych, nie legalizowali oni swoich poczynali, uznając je jedynie za stan faktyczny.

„Nazistowscy prawnicy" usiłowali przede wszystkim rozprawić się z ideą państwa prawnego. Prawu pozytywnemu pizeciwstawiano konkretny, nowy porządek prawny, który w gruncie rzeczy jest „życiem narodu", często powoływano się na demagogiczne i enigmatyczne hasła typu: „zdrowe poczucie sprawiedliwości narodowosocjalistycznej”, „interes ogólnonarodowy", „duch narodu", itd. Za źródło prawa uważano nie ustawę, ale „ducha narodu", zachęcano do stosowania analogii, zwłaszcza w prawie karnym (współcześnie jest to niedopuszczalne). Postulowano, aby zerwać z fonnalizmem i liberalizmem, a także z prymatem praw i wolności jednostki

Drugim istotnym elementem „nazistowskiego prawa" było pojmowanie koncepcji prawa jako decyzji politycznej - prawo tworzy ten kto ma władzę („uosabia naród, całość i jedność społeczeństwa"). Wiadomo, że w hitlerowskich Niemczech władza należała do w^łodza - Adolfa Hitlera, którego wola była prawem, nawet jeżeli wyrażona była w sposób nieformalny (jego wola mogła być spizeczna nawet ze „zdrowym odczuciem sprawiedliwości narodu").

c)    wioska nauka prawa pod rządami faszyzmu: (str. 418)