DSC00383

21. Hans Kelsen, Czysta teoria prawa (Reine Rechtslehre)

Tekst w przekładzie Tkdeusza Przeorskiego zaczerpnięto z: Hans Kelsen, Czysta teoria prawa, Warszawa 1934.

Rozdział I. Prawo i przyroda § 1. „Czystość” teorii

„Czysta” teoria prawa jest teorią prawa pozytywnego i jako taka dąży jedynie i wyłącznie do poznania zagadnienia, stanowiącego przedmiot jej badań. Zadaniem jej jest odpowiedź na pytanie, czym i jakim jest prawo, bynajmniej zaś nie rozpatrywanie, jakim prawo być powinno lub też w jaki sposób ma powstawać. Czysta teoria jest ścisłą wiedzą prawną, a nie polityką prawa.

Gdy teorię, objętą niniejszym wykładem, określam jako „czystą” teorię prawa, to czynię to dlatego, że teoria ta zawiera rozważania skierowane tylko ku poznaniu prawa jako takiego i że z tego powodu stara się z rozpoznania (ego wyłączyć wszystko, co nie należy ściśle do przedmiotu jej badań, tj. do prawa. Założenie to oznacza zatem, że „czysta” teoria prawa dąży do zupełnego usunięcia z nauki prawa obcych tej nauce elementów. To założenie tworzy również jej podstawową metodyczną zasadę, wynikającą zresztą z niej samej. Rzut oka jednak w dziedzinę wiedzy prawnej, w jej rozwój w ciągu XIX i XX stulecia wykazuje w całej pełni, jak dalece nauka prawa od zasady tej odstąpiła, jak daleka jest ona od tej pierwotnej i istotnej „czystości”. W sposób zupełnie bezkrytyczny pomieszano pojęcia wiedzy prawnej z pojęciami psychologii, biologii, etyki, teologii itd. Nie ma dziś prawie nauki społecznej, w której teoretyk prawa czułby się obcym, co więcej, wśród teoretyków prawa utarło się dość powszechnie przekonanie, że zapożyczanie dla użytku nauki prawa pojęć z dziedzin innych nauk społecznych pogłębia naukowy pogląd w dziedzinie prawa. W tym stanie rzeczy właściwa nauka prawa zostaje oczywiście zaprzepaszczona.

§ 2. Faktyczny stan rzeczy (akt) i jego znaczenie

„Czysta” teoria prawa dąży zgodnie z istotą zagadnienia, stanowiącego przedmiot jej rozpoznania, do jasnego odgraniczenia tegoż w tych obu kierunkach, w których samoistność jego zagrożona została praktykowanym obecnie