80142

Teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa intelektualne uzasadnienie liberalnej demokracji:

a)    renesans koncepcji umowy społecznej:

Ostatnie trzydzieści lat przyniosło wielki wzrost zainteresowania teoretyków koncepcją umowy społecznej, szeroko propagowanej m in. przez: Locke. Hobessa i Rousseau. Współcześni filozofowie, zwłaszcza społeczni (np. Amerykanie - Robert Nozick i James Buchanan) w swych rozważaniach dotyczących koncepcji runowy społecznej dochodzą do różnych konkluzji, często ze sobą sprzecznych, mogących stanowić idealną pożywkę ideologiczną dla różnych orientacji politycznych Pomimo różnych poglądów współcześni filozofowie są zgodni do dwóch tendencji:

1)    pierwszą z nich jest odchodzenie od teorii społecznych, które zakładały zdeterminowanie życia społecznego przez czyiuriki obiektywne (rozwój ekonomiczny, liistoryczny. społeczny)

2)    druga wynika z upowszecluiienia się przekonania, że demokracja jest trwałą formą organizacji życia politycznego

b)    John Rawls: (ur. 1921). amerykański filozof, pracownik min. uniwersytetów Cornell i Harvard, autor m in.: „Teorii sprawiedliwości", „Sprawiedliwość jako uczciwość wzajemna: polityczna, nie metafizyczna".

• poglądy Rawlsa i jego dwie koncepcje:

1)    równość jako element umowy:

-    jego teoria sprawiedliwości imała być w założeniu teorią uniwersalną, jednakże w ostateczności ograniczył ją do państwa

twierdził, że współpraca i współżycie ludzi wymagają ustalenia zasady sprawiedliwości, mianowicie takiej, która godziłaby ludzkie dążenie do wolności i równości uważał, że umowa społeczna zawierana jest w sytuacji „zasłony niewiedzy" (oznacza ona. że nikt z uczestników umowy nie zna swej indywidualnej przyszłej pozycji majątkowej, społecznej ani własnych możliwości intelektualnych czy innych zdolności)

ludzie umawiający się postępują wg zasady maximinu - „maksymalizacja zysków i minimalizacja strat" (typowe racjonalne postępowanie)

Rawls wymieniając wachlarz wolności pozostaje w kręgu tradycyjnego liberalizmu

2)    ograniczenie nierówności:

Rawls zmodyfikował nieco tradycyjną koncepcję liberalizmu, który w swych założeniach koncentrował się na wolności i równej wolności (nie usprawiedliwiał on każdej nierówności) pisał, że nierówności społeczne i ekonomiczne powinny być ustalone w talu sposób, aby były zarówno:

(a)    z największą koizyścią dla najmniej uprzywilejowanych, przy zachowaniu reguły sprawiedliwych oszczędności dla przyszłych pokoleń

(b)    związane były ze stanowiskami i pozycjami dostępnymi dla każdego w warunkach uczciwej równości szans

-    potwierdza on. że wszelkie nierówności, bez konstruktywnego uzasadnienia nie są do zaakceptowania, ponieważ najczęściej uderzają w najmniej uprzywilejowanych