86123

Myśl polityczna we Francji za panowania Ludwika XIV i Ludwika XV (Jakub Bosseuet, Montesquieu) - Montesąuieu: kryzys absolutnej monarchii Burbonów dyskredytował się w XVIII wieku, co budziło opozycję wśród oświeconej arystokracji i stanu trzeciego, hamował rozwój i aspiracje polityczne warstw feudalnych. Przekonanie, że despocja powinna ustąpić rządom arystokratycznej elity, a honor szlachty będzie skuteczną zaporą przeciw jednowładztwu. Społeczeństwo powinien przenikać duch praw, który polega na różnych stosunkach, jakie prawa mogą mieć z różnymi rzeczami; duch praw jest różny dla różnych narodów, zależy od wielu czynników geograficznych i kulturowych. Nie można ustalić jednego uniwersalnego prawa dla wszystkich narodów i państw. Monteskiusza cechował głęboki relatywizm. Wyklucza istnienie ustroju idealnego, związanego rzekomo z prawem naturalnym (oczywiście takie istnieją, ale rozumność tych praw to właśnie relatywizm, tak więc trzeba je ujmować zgodnie z ich duchem, czyli w związku z ogółem warunków, w jakich żyje naród). Wolność, to możliwość czynienia tego, co umożliwiają ustawy, ale tylko dobre prawa wzmacniają wolność, zachowanie złotego środka i umiaru, nie jest wskazany zbytek formalizmu, bo to prowadzi do urojenia sensu prawa. Umiarkowanie w państwie muszą istnieć hamulce i równoważniki władzy. Monteskiusz podzielił ustroje na republiki (władza należy do ludu lub jego części, mogą być demokracje ogólne, ale to nierealne, bo dopuszczenie biedaków byłoby niemądre, aiystokracje, ale one mogą istnieć tylko w małych państwach), monarchie (zgodne z prawami zachowania honoru) i despotyzm (arbitralne rządy jednostki, prawem jest wola suwerena). Podział władzy: 3 rodzaje władzy; muszą być rozdzielone, aby były praworządne: prawodawcza -parlament miał wyręczać lud w stanowieniu praw; wykonawcza - miała należeć do monarchy, przy pomocy ministrów; sądownicza - wybierane na krótko trybunały, wzajemnie uzupełnianie i kontrolowanie się; przewidywał hamulce wewnątrz, jak i na zewnątrz tych władz. Domagał się 2-izbowego parlamentu: niższa izba wybierana przez lud, a wyższa przez dziedziczność arystokracji.

Król miał zatwierdzać ustawy, otwierać i zamykać obrady parlamentu, miałby jedynie prawo veta tak, aby nie mógł obejść się bez parlamentu. Odpowiedzialność parlamentarna ministrów; sądownictwo hamowane poprzez rotację i ustawę. Uważał, że bez szlachty niemożliwa byłaby monarchia, dawał jeszcze miejsce na przywileje i szlachectwo rodowe. Dwa rodzaje sprawiedliwych wojen: by odeprzeć najeźdźcę i by wspomóc sprzymierzeńca, który jest zaczepiony.