86538

Pięć ujęć racjonalności spotykanych w nauce

1.    naturalistyczny - wiedza naukowa może być rezultatem wyłącznego stosowania procedur racjonalnych; rozwój nauki to wynik systematycznego stosowania procedur. Naukowa metoda to logika rozwoju wiedzy. Logia rozwoju wiedzy jest niezmienna (nie ulega historycznym przemianom). Każda wiedza powinna być racjonalna (matematyka, logika).

2.    racjonalne procedury badawcze są pochodne wobec historycznych zmiennych, akceptowanych ideałów wiedzy. To jest racjonalne, co jest zgodne z paradygmatem wiedzy aktualnej; to twierdzenie najczęściej stosowane jest w filozofii; racjonalność jest zmienna.

3.    racjonalność zależy od zmiennego kontekstu kulturowego. Kryteria racjonalności narzucone przez kulturę są pierwotne w stosunku do filozoficznego ujęcia racjonalności. Kultura to pewien system wiedzy (religia, magia, dawne kultury). Racjonalne jest to, co daje człowiek. Dla państw islamu racjonalne jest to, co oparte jest na religii; śmierć jest normalna, bo pójdą do raju - to jest dla nich racjonalne - etnografia, archeologia, kultura.

4.    odnosi się do działania - jest ono racjonalne, gdy jest skuteczne ze względu na cel. Wartość ma praca, aktywność, skuteczność - to tworzy racjonalność (organizacja, ekonomia).

5.    ludzie wybierają te czynności, które prowadzić mają wedle ich wiedzy do najwyższej realizacji ich preferencji. Podmiot zachowuje się racjonalnie, gdy ze względu na wiedzę i wartości wybiera to, co jest zgodne z wiedzą i wartościami podmiotu (nauki społeczne)

NIE MA JEDNEGO RODZAJU RACJONALNOŚCI!!!