magistratur najwyższa władza prawodawcza należała do senatu ale w istocie ustawodawstwo rzymskie koncentrowało się w rękach komicjów (zgromadzeń ludowych skupiających ogół wolnych obywateli rzymskich). Początkowo komicja zorganizowane były w systemie kurialnym, potem centurialnym, następnie trybutarnym. Do głosu dochodzą także plebejusze - wbrew początkowym rozwiązaniom.
Nasza cywilizacja europejska oparta jest na:
a) religii judaistycznej
b) filozofii greckiej (głównie stoicyzmie)
c) prawie rzymskim
Starożytna Italia nie była tożsamą z obszarem współczesnych Włoch. To właściwy półwysep apeniński i zamieszkujące go ludy indoeuropejskie i nieindoeuropejskie. Pierwotnie zamieszkiwali go Ligurowie a w II tysiącleciu p.n.e. przybyła rodzina indoeuropejska -Italikowie. Prócz nich zamieszkiwało mnóstwo innych plemion i ludów z różną kulturą, tradycją i obyczajami. Masa mieszała się ze sobą tworząc nową kulturę i podstawy prawne.
W czasach poprzedzających właściwy rozwój Rzymu Italia podlegała kolonizacji greckiej a także ekspansji ze strony Etrusków. Grecy i Etruskowie mieli wielki wpływ na oblicze prawa rzymskiego.
Etruskowie przybyli z Azji około 1000 r. p.n.e. Ich największy rozwój polityczny przypada na VIII -V w. p.n.e. Wówczas podbili oni Lacjum, Rzym i Kampanię. Stronili oni oryginalną kulturę opartą na przepowiedniach i wróżbach. Słynęli jako budowniczowie miast - państw, które oparte były na silnej władzy króla. Później tworzyli miasta-państwa w oparciu o rządy oligarchii arystokratycznych. Walki Etrusków z Grekami wpłynęły na późniejszy rozwój Halików, późniejszy kształt społeczny Rzymu. Prawo Rzymskie rozwijało się jako wypadkowa wielu kultur, zwyczajów, procesów polityczno społecznych na terenie starożytnej Italii. Dlatego więc ukształtowało się ono jako ponadczasowy system prawa.
Prawo rzymskie w czasach antycznych istniało ponad 1000 lat. Rozwijało się i podlegało różnym procesom ale w zasadzie nie ulegało wielkim zmianom. Zmieniała się pewna nadbudowa natomiast zręb prawa pozostał stały ( przynajmniej do schyłku republiki i początku pryncypatu ).
Przyjmuje się, że tak jak rozwijało się państwo rzymskie tak rozwijało się i jego prawo. Nie do końca wyjaśniona jest kwestia początków państwowości rzymskiej. Próby poznania najdawniejszych dziejów Rzymu napotykają na przeszkodę. Fakty mieszają się z legendą. Historycy rzymscy przyjmują datę 754/753 p.n.e. jako początek państwa rzymskiego (Wawro). Wówczas Rzym rozwijał się jako królestwo